گفت‌وگوی متفاوت خبرگزاری ایسنا با رییسی کاملا شطرنجی!
رئیس فدراسیون شطرنج با حضور در ایسنا از مسائل مختلف این رشته ورزشی سخن گفت.
فدراسیون شطرنج که مدت ها با سرپرست اداره می شد سرانجام به ثبات مدیریتی رسید و مهرداد پهلوان زاده که از بطن جامعه شطرنج است بر صندلی ریاست فدراسیون شطرنج تکیه زد. او حالا هدف های بزرگی برای شطرنج دارد. او که سالها زندگی خود را صرف شطرنج کرده زمانی که فتوای امام خمینی (ره) در خصوص شطرنج صادر شد در جبهه به همرزمانش شیرینی داد.
پهلوان زاده روز کاری خود را از شنبه تا پنجشنبه می داند و اولویت زندگی‌اش کارش است. او معتقد است اگر شطرنجبازان به درستی حمایت و هدایت شوند شطرنج ایران روزی قهرمان جهان نیز خواهد داشت. رئیس فدراسیون شطرنج زمانی که این فدراسیون تنها یک اتاق داشت، کاخی در رویا خود برای شطرنج ساخت و ایده‌اش را به عنوان پایان نامه درسی‌اش ارائه داد که در نهایت حالا فدراسیون کنونی شطرنج است.
او ساعتی مهمان ایسنا بود که گفتگوی ایسنا با رییس فدراسیون شطرنج را در ادامه می خوانید:
شطرنج مجاز شد، در جبهه شیرینی دادم
وقتی که سال 67 فتوای امام (ره) در خصوص شطرنج اعلام شد من در جبهه بودم و زمانی که این خبر اعلام شد من برای همه پادگان شیرینی خریدم. حتی در همان جا با یک دستگاه خراطی که داشتیم مهره شطرنج تراشیدیم و یک مسابقه هم برگزار کردیم. من علاقه زیادی به شطرنج داشته و دارم.
اولین مسابقه بزرگ رسمی بعد از انقلاب را برگزار کردیم
سال 69 قبل از اینکه حتی فدراسیون برپا شود من اولین مسابقه رسمی را در دانشگاه شهید بهشتی برگزار کردم. در همان سال 69 فدراسیون باز شد و برای قهرمانی استان تهران اطلاعیه ای زدیم که 2000 نفر ثبت نام کردند. واقعا برای ما یک شوک بود زیرا نه انتظار اینچنین استقبالی را داشتیم و نه امکانات آنرا. آن زمان فدراسیون شطرنج ساختمان کوچکی داشت و امکاناتی نبود برای برگزاری مسابقاتی با این تعداد شرکت کننده. سالن قصر یخ را سازمان تربیت بدنی در اختیار ما گذاشت و بقیه لوازم را هم از جاهای مختلف تهیه کردیم. مسابقه را به خوبی برگزار کردیم و از همان زمان من درگیر برگزاری مسابقات شدم.
از بریدن سر گوسفند تا پر کردن سر انسان!
من به عنوان اولین رییس هیات شطرنج استان تهران انتخاب شدم که آن موقع با 24 سال سن فعالیت زیادی کردم. با فرهنگسراهای تهران ارتباط برقرار کردیم و آنها را در شطرنج فعال کردیم. کشتارگاه بهمن به فرهنگسرای بهمن تغییر نام و کاربری داد و قطب فعال شطرنج کشور شد. اصلاح یعنی این که از بریدن سر گوسفندان تصمیم بگیری سر انسان ها را به کار بیاندازی. شطرنجبازان بسیاری از آن جا شکل گرفتند.
"کاخ شطرنج ایران" از رویا تا واقع
من در رشته معماری دانشگاه شهید بهشتی تحصیل کرده ام، پایان نامه ام را با عنوان کاخ شطرنج ایران انتخاب کردم، وقتی موضوع را با اساتید مطرح کردم گفتند مگر شطرنج کاخ می خواهد! در یک میز هم می شود بازی کرد. تعجب کردند که ساختمان شطرنج در چه حد می تواند مهم باشد که پایان نامه کارشناسی ارشد باشد. در هر صورت قبول کردند و طرحی که من ارائه دادم طرح پایه همین ساختمانی است که ساخته شده است. حتی به صورت فرضی هم من حوالی پارک لاله را برای ساختمان شطرنج انتخاب کرده بودم. مهندس کامبوزیا از من خواست که نقشه های پروژه را در اختیارش قرار دهم که در ادامه ساختمان کنونی شطرنج ساخته شد. من همیشه می گویم که اگر رویایی دارید روی کاغذ ثبت کنید تا به واقعیت نزدیک شود. من این کار را امتحان کردم.
خزانه دار فدراسیون شطرنج آسیا هستم
ده سال پیش یک گروه خوبی برای شرکت در انتخابات فدراسیون شطرنج آسیا تشکیل دادیم و پیروز انتخابات شدیم. در این گروه رییس و دبیر از امارات بودند و هستند و من هم از آن زمان به عنوان خزانه دار فدراسیون شطرنج آسیا فعالیت می کنم. در این مدت فعالیت های خوبی در راستای گسترش شطرنج در آسیا انجام داده ایم. در زمانی که شروع کردیم 44 کشور عضو فدراسیون آسیا بودند اما حالا تعداد اعضاء به 51 کشور رسیده است.
روز کاری من شنبه صبح شروع میشود و پنجشنبه شب تمام!
من به خاطر موقعیت پیش آمده خانواده را به امارات بردم و تقریبا 8 سال آنجا بودم. تا اینکه دو سال قبل هر دو فرزندم در مدرسه تیزهوشان قبول شدند و خواستار بازگشت به ایران شدند تا در ایران تحصیل کنند زیرا ایران برای تحصیل بهتر است. کامبوزیا به من گفت که کریمی می خواهد استعفا دهد و از من خواست که جایگزین او شوم. من روز جمعه از امارات به اصفهان سفر کردم که کامبوزیا گفت شنبه به فدراسیون بروم که بالاخره رضایت دادند من شنبه عصر فدراسیون باشم و از آن موقع تاکنون در فدراسیون فعالیت دارم. روز کاری من شنبه صبح آغاز و پنجشنبه شب پایان می پذیرد .البته بسیاری از جمعه ها هم مشغول برگزاری دوره های آموزشی و یا مسابقات هستیم( با خنده) من چندین سال به عنوان داور بین المللی فعالیت کردم. در مسابقات معتبر زیادی داوری کردم و زمانی که برگشتم ایران هنوز تعهداتی داشتم که شش ماه اول که به عنوان دبیر بودم برخی سایت ها اعتراض می کردند که چرا دبیر فدراسیون حضور ندارد در حالیکه من تعهدات داشتم. اما بعد از پایان تعهدات بدلیل مشغله کار دیگر وقت داوری ندارم.
نزدیک ترین منزل ممکن به فدراسیون را انتخاب کردم
خانواده من هم اکنون اصفهان هستند و اگر بشود آخر هفته کنار خانواده ام. خانواده با این شرایط تا حدی کنار آمده اند. البته چون من سفرهای شطرنجی زیادی به عنوان داور رفته ام درک می کنند. منزلم رو به روی فدراسیون است و زمانی که آمدم تهران نزدیکترین خانه ممکن را به فدراسیون انتخاب کردم.
اولویتم کار است
اگر تمام ایرانی ها اولویت زندگی خود را کارشان قرار دهند قطعا می توانیم بیش از این پیشرفت کنیم. چرا می گویند فرار مغزها در حالی که بسیاری از بهترین ها نرفته اند، از همه اقشار رفته اند ولی اکثر آنهایی که رفته اند موفق بودند زیرا می خواستند در کشور جدید بهترین باشند بنابراین به تحصیل و کار اهمیت زیاد دادند، به همین دلیل در کشورهای مهاجر پذیر، ایرانی ها به عنوان مهاجران موفق معروف هستند
خبرگزاری شطرنج داریم
ما یک خبرگزاری برای فدراسیون راه اندازی کردیم که می خواهیم گسترش بدهیم. شاید در ابتدا که ایسنا به عنوان خبرگزاری دانشجویان ایران به وجود آمد مردم آشنایی چندانی نداشتند و خیلی ها آنرا جدی نمی گرفتند اما حالا به قدری بزرگ و معتبر شده که همه دنبال می کنند. به همین دلیل نام کانال تلگرام را خبرگزاری شطرنج گذاشتیم. ما یک دوره ی تخصصی آموزش ارتباطات رسانه ای شطرنج برگزار کردیم که با استقبال خوبی رو به رو شد. معضلی همیشه داشتیم که خبرنگاران با شطرنج آشنا نبودند چون شطرنج در حالت تخصصی سخت است. این کلاس را گذاشتیم تا خبرنگاران و برخی از کادر فدراسیون در چند بخش اطلاعات بصری ، ساخت گزارش، برنامه نویسی، طراحی وبسایت و ... آموزش ببینند.
تیتر بزنید "تیم ملی شطرنج از پرواز جا ماند!"
گفتم خبر جا ماندن تیم ملی از پرواز را منتشر کنید چون به نفع شطرنج است. انتقاد نباشد کسی توجهی نمی کند. تا ایرادی گفته می شود مردم خبرها را دنبال می کنند طبیعی هم هست زیرا مردم از مصاحبه های تشریفاتی و اخبار پر تملق بدشان می آید. شطرنجبازان ما سال گذشته در المپیاد زیر 16 سال جهان در مغولستان شرکت کردند که تمام کشورهای صاحب شطرنج دنیا در آن شرکت کرده بودند. بچه های ما هند و روسیه را پشت سر گذاشتند و قهرمان جهان شدند اما در برگشت از پرواز جا ماندند و بچه ها مجبور شدند که 48 ساعت همانجا بمانند و با دو روز تاخیر به ایران آمدند. خبر "ایران قهرمان شطرنج تیمی زیر 16 سال جهان شد" را شاید افراد کمی دیدند اما اگر در خبر تیتر بزنید تیم ملی ایران از پرواز جا ماند این خبر جاذبه زیاد دارد و با پخش شدن این خبر مردم میفهمیدند که ایران قهرمان جهان شده است. تعریف می کنید مردم نمی خوانند. شما تیتر کنید تیم ایران به دلیل بی نظمی مسئولان از پرواز جا ماند تا این خبر پربازدیدترین خبر شود(باخنده)
ضعف ها را قبل از رئیس شدن دیده ام
من اعتقاد دارم انتقاد سازنده ارزشمند است. حتی اگر انتقاد از ما مغرضانه باشد باعث دیده شدن شطرنج می شود. من یک فرد هستم و نمی گویم می توانم همه جا را گلستان کنم یعنی تاثیر گذاری من نسبی است. من سالها برای شطرنج کار کرده ام. فدراسیون کارش را انجام می داد و کمتر کاری در این سال ها جا ماند. حتی زمانی که با سرپرستی اداره میشد ما کارمان را می کردیم و حالا هم ما در تداوم گذشته هستیم و صرفا یک انتخاباتی انجام شد و من از یک صندلی به صندلی دیگر رفتم. وضعیت ثبات پیدا کرده است. ما تقریبا با همان تیم و تغییرات اندک کار را ادامه می دهیم. من از بدنه فدراسیون آمده ام و همین که ضعف ها را قبل از ریاست دیده ام فکر می کنم بهتر می توانم کار کنم. حالا احساس می کنم در اتاق ریاست محبوس شده ام. رییس بودن چندان چیز خوبی هم نیست. حالا اهل شطرنج و همکاران انتقادها را کمتر منتقل می کنند و به نوعی دچار خودسانسوری هستند. اما من سعی کردم ارتباط خوبم را با کارکنان فدراسیون حفظ کنم تا همچنان اگر ضعفی هست فورا در جریانم بگذارند. مربی گری را نیز در فدراسیون تخصصی کردیم. مثلا مربی درجه دو ما باید حداقل پنج بخش تخصصی را گذرانده باشد تا بتواند در دوره مربیگری درجه دو شرکت کند. در مربیگری درجه یک که این مباحث بیشتر است. با این شرایط مربیان علمی تر می شوند و تخصص ها آنها در زمینه های مختلف شطرنج و ورزش بیشتر می شود.
باید شانس شطرنجباز شدن را به همه داد
شطرنج ایران رو به رشد است. ما خیلی زیاد مدال جهانی و آسیایی در رده های سنی کسب کردیم. مربی های پایه بسیار خوبی داریم. ما در رده های سنی قدرتمند هستیم. رشته های انفرادی بسیار وابسته به عملکرد تک ستاره ها هستند. برای فراگیر کردن شطرنج باید تب شطرنج را در جامعه زیاد کرد. البته خب همه نمی توانند به شطرنج علاقه مند بشوند. کسانی که علاقه به تجزیه و تحلیل و بازی های فکری دارند را می توان به شطرنج علاقه مند کرد. اما باید این شانس را به همه داد که شطرنج بازی کنند که زیبایی های شطرنج را ببینند و اگر علاقه داشته باشند ادامه دهند.
پنج بار مسابقه رسمی بدهید شطرنج را ول نمی کنید
در کشور سیستم جامع داریم. کسی بخواهد فعالیت شطرنجی کند، باید در این سیستم عضو شود که یک مبلغی در سال دارد که این مبلغ به فدراسیون واریز می شود و قاعدتا باید درصدی از این مبلغ به هیات استانی برسد که مدتی است این اتفاق نمی افتد، اما ما این کار را خواهیم کرد. ما حدود 10 هزار عضو داریم در حالی که جامعه آماری ما بیش از اینهاست و علاقه مندان به شطرنج و کسانی که در این رشته فعالند نزدیک به 100 هزار نفر هستند که می تواند بیشتر از اینها هم بشود. البته پولی که برای مسابقات و یا عضویت واریز می کنند ممکن است که در ابتدا بازدارنده باشد و خانواده ممکن است نتواند این پول را واریز کند و خانواده به خاطر همین هزینه ها فرزندش را به شطرنج نیاورد. اما برخی هم که می آیند وقتی در مسابقه اول می بازند به نوعی سرخورده می شوند و ادامه نمی دهند. اما اگر یک نفر به شطرنج علاقه نشان دهد و در پنج مسابقه مثلا 9 دوری شطرنج شرکت کند مطمئنا این رشته را ول نمی کند. من دنبال راهی هستم برای افرادی که هنوز آن پنج مسابقه را نگذراننده اند. آنها باید با پرداخت هزینه خیلی کم شروع کنند و اگر علاقمند شدند و قصد ادامه داشتند هزینه بدهند. به نظرم سود این اتفاق بیشتر است که علاقمندان این رشته را بیشتر کنیم. این رشته در کشور ما محبوبیت زیادی دارد.
در مهد کودک ها هم شطرنج آموزش می دهند
در کشور مرکزهای زیادی برای آموزش شطرنج داریم که البته اطلاعات دقیقی در دست ما نیست و فراخوانی داده ایم که این آمار را بدست آوریم. رشته شطرنج طوریست که چون امکانات زیادی نمی خواهد می توان در هر جایی آموزش داد. مثل ورزشهای دیگر نیست که به سالن و تجهیزات خاص نیاز داشته باشد. در بسیاری از مهد کودک ها شطرنج وجود دارد و آموزش هم داده می شود.
با کمی خوش خیالی به قهرمانی تیمی آسیا رفتیم
شطرنجبازان دختر ایران از سطح خوبی برخوردارند. ما سه شطرنجباز بانوی قدرتمند در تیم ملی انتخابی داشتیم و حداقل 2 شطرنج باز قدرتمند دیگر هم به عنوان پشتوانه داشتیم بنابراین تیم نباید از مقام آسیایی جا می ماند. در مجموع پنج شطرنجباز دختر ما در سطح بسیار خوب هستند. در قهرمانی تیمی آسیا تیم ایران خوب عمل نکرد. درسا درخشانی به دلیل اینکه خارج از کشور بود نتوانست در مسابقات حضور پیدا کند. ما باید غزل حکیمی فرد و مینو عسگری را جایگزین می کردیم، در یک خوش خیالی رفتیم و فکر می کردیم که با سه شطرنجباز خوبمان نتیجه خوبی می گیریم. شاید تصمیم گیری کمیته فنی مبنی بر تغییر قوانین قدیم مبنی بر انتخاب 5 + 2 پیش از روشن شدن نتایج مسابقه قهرمانی کشور عجولانه بود و ما پنج نفر اول قهرمانی کشور بانوان را به مسابقات اعزام کردیم تا برای المپیاد جهانی نیز آماده شوند.
خیلی به عواقب کار فکر نکردیم. البته هیچکس نیست که تصمیم اشتباه نداشته باشد. تیم باید چهار بازیکن قوی با یک نفر ذخیره قوی داشته باشد که اگریکی از بازیکنان یک دور روی فرم نبود بتواند استراحت کند. سه بازیکن استرس زیادی داشتند و با این فکر مسابقه می دادند که هر بازی را باید با برد سپری کنند و فشار زیادی روی آنها بود. ارنج تیم ما هم به نوعی لو رفته بود زیرا مجبور بودیم در میزهای اول تا سوم از 3 بازیکن قدرتمندمان در هر دور بهره بگیریم. مسابقه اول دختران خوب بود و تیم قدرتمند مغولستان را مغلوب کردند اما با باخت هایی که در دور دوم و سوم متحمل شدند تیم پاشید. اگر درخشانی و حکیمی فرد بودند شانس سکوی مان به مراتب بیشتر بود.
کمیته فنی سلیقه ای عمل نکرد
در بخش مردان تیم ایران شانس داشت و کمیته فنی تصمیم درستی گرفت و دو ورزشکار را جابه جا کرد. کمیته فنی سلیقه ای عمل نکرد زیرا منفعتی نداشت که بخواهد سلیقه ای کار کند. در برخی رشته های دیگر مسابقات طی دو روز بسته می شود اما شطرنج زمان بیشتری لازم دارد و شاید یکی از دلایلی که شطرنج وارد المپیک نمی شود همین باشد. نمی توان ولو مرحله نهایی مسابقات قهرمانی شطرنج جهان را یک روزه برگزار کرد. اگر شطرنج به المپیک بیاید مسابقاتش حداقل 10 روز طول می کشد همان طور که در بازیهای آسیایی طول کشید و اینکه می‌گویند رقابت انتخابی را نزدیک به اعزام انجام دهید امکان پذیر نیست، زیرا ما دوماه قبل باید اسامی تیم را اعلام کنیم و همانطور که گفتم خود مسابقات نیز زمان زیادی می خواهد و تقویم فدراسیون نیز روز خالی ندارد. برنامه ریخته بودیم که بر اساس قهرمانی کشور اعضای تیم را مشخص کنیم زیرا ابتدا قهرمانی جشنواره کشور انجام می شد تا اینکه در مهر ماه مرحله ی نیمه نهایی انجام شد و همین زمان بندی باعث شد که در بهمن مرحله فینال باشد. پنج نفر اول قهرمانی کشور عضو تیم ملی اعزامی به المپیاد جهانی خواهند بود. بابت این تصمیم خیلی ها خوشحال شدند که حق خوری نمی شود اما خیلی ها هم نگران بودند که این تیم قویترین تیم ممکن نیست.
اگر آرین غلامی به المپیاد جهانی اعزام نشود حق اعتراض دارد
برای قهرمانی تیمی آسیا از اول هم تصمیم این بود که سه نفر از پنج شطرنجباز برتر قهرمانی کشور به مسابقات بروند و دو نفر هم به انتخاب کمیته فنی اعزام شوند. اگر آرین غلامی که جزو پنج نفر اول بوده، به المپیاد جهانی اعزام نشود قطعا حق اعتراض دارد. آرین غلامی اعتراض داشت که چرا در تیم اعزامی به قهرمانی تیمی آسیا حضور ندارد و حتی مقابل فدراسیون تحصن کرد. این اتفاق با پوشش خبری همراه بود، حرفه ی خبر اینطور است که باید اینگونه اخبار را پوشش دهد البته خبرنگار باید بداند که این اعتراض صد در صد به حق است یا خیر. ما با همه این شطرنجبازان رابطه خوبی داریم و حتی خود آرین به منزل من هم آمده است. البته بعد از اینکه مصدق پور از حضور در رقابت ها انصراف داد خانواده آرین بازگشتند به شهرشان. چند روز که گذشت هیات شطرنج خراسان و کمیته فنی از انصراف مصدق پور رضایت نداشتند و به مصدق پور اعلام شد که حتی اگر تو نروی مشخص نیست که آرین برود یا شخص دیگری. در نهایت آرین به مسابقات باشگاههای عراق و مسابقات آزاد دبی رفت و مصدق پور را به انفرادی آسیا اعزام کردیم که او و درینی که به تیم اضافه شده بودند نتایج قابل قبولی کسب کردند.
فیروزجاه یک سرو گردن بالاتر از 13 سالگی مگنوس است
شاید سال گذشته میگفتند که علیرضا فیروزجاه شانس برای حضور در تیم المپیاد دارد کسی باور نمی کرد. او در نیمه نهایی هم در مکان نخست ایستاد. یکی از خبرنگاران شطرنج که از با سابقه هاست به من گفت که چند درصد احتمال می دهید که فیروزجاه بین پنج نفر اول قرار گیرد و راهی تیم ملی برای المپیاد شود؟ من در پاسخ گفتم شما باید بپرسید که فیروزجاه چند درصد شانس دارد قهرمان کشور شود. حتی او به من خندید و گفت مگر می شود پسری به این سن قهرمان کشور شود. اما من علیرضا فیروزجاه را میشناختم و می دانستم این پدیده نتیجه میگیرد. اگر علیرضا را با مگنوس کارلسن قهرمان حال حاضر جهان مقایسه کنیم میبینیم که فیروزجاه یک سر و گردن از 13 سالگی مگنوس بالاتر است. یک بار از مسابقات رشت به تهران بازگشتیم که در رودبار برای خرید زیتون ایستادیم. علیرضا هم همراه ما بود، به مغازه دار گفتم تو این پسر را میشناسی، گفت خیر. من به اسم علیرضا اشاره کردم باز هم او را نشناختند. اما تا گفتم در 13 سالگی قهرمان ایران شده است او و همه زیتون فروشها ایستادند تا با او عکس بگیرند! بازی های نمایشی برگزار کردن خیلی تاثیر گذار است. فیروزجاه که با علی دایی اسطوره فوتبال بازی کرد خیلی شناخته شده تر شد. علیرضا به طور نرمال باید طی سالهای آینده به ریتینگ بالاتر از 2650 برسد که هیچ ایرانی نرسیده است. از الان نمیشود گفت که تورنمنت های خیلی سنگین شرکت کند چون نمی تواند نتیجه بگیرد.
شطرنجباز باید قدر سفر و اعزام را بداند
در شرح حال مگنوس کارلسن قهرمان فعلی جهان از نروژ آمده که پدرش به دلیل اینکه مجبور بوده او را در کودکی در سفرها همراهی کند، شغل دولتی خود را از دست داده است که در نهایت یک شرکتی با حمایت از مگنوس گفته بود که هزینه سفر وی را می دهد اما هزینه سفر پدرش را تقبل نکرد و پدر مگنوس مجبور بود حتی با قطار سفر کند. حمایت بیش از اندازه جواب نمی دهد. مخصوصا در سنین کودکی. شطرنجباز باید قدر اعزام را بداند که پول مملکت به پایش صرف شده است. نباید جوری شرایط را فراهم کرد که شطرنجباز فکر کند که اگر این بار نتیجه نگرفتم اشکال ندارد سفری دیگر می روم و نتیجه می گیرم. هر فرد باید از فرصت هایش در لحظه نهایت استفاده را ببرد.
نتایج قهرمان انفرادی آسیا در حد انتظار نبود
ما از ابتدای سال جاری تاکنون، سال پر مشغله ای را پشت سر گذاشته ایم. امسال تاکنون 4 اعزام مهم داشته ایم که آخرین آن، مسابقات قهرمانی انفرادی آسیا بود. 6 شطرنج باز از ایران به همراه یک مربی خارجی را به این رقابتها اعزام کردیم. بازیکنان ایران در این مسابقات نتوانستند نتایج در حد انتظار بدست آورند. البته احسان قائم مقامی، موفق شد بعد از یک دوره افت، مجدداً خود را به سطح قبلی اش نزدیک کند و بدون باخت به مقام سیزدهم در بین 91 شرکت کننده از 19 کشور آسیایی دست یافت و درجه بین المللی را که خیلی کاهش یافته بود را افزایش داد. خادم الشریعه، امید قهرمانی ما به شمار می رفت، اما متأسفانه او نتوانست در اندازه خود ظاهر شود؛ یا شاید رقبا از سطح بازی خادم اطلاع داشتند و برای مقابله با او آماده شده بودند.
چین ابتدا به فیلیپین می‌باخت اما حالا قهرمان جهان است
برای برگزاری ابر تورنمنت باید اسپانسر پیدا کرد زیرا مسابقات هزینه بر است. مثلا مگنوس کارلسن بخواهد در تورنمنتی شرکت کند حداقل پنجاه هزار دلار میگیرد. ما اگر بخواهیم میزبانی بزرگ داشته باشیم باید خودمان هم حرفی برای گفتن داشته باشیم. بیشتر سعی داریم با تیم های قوی تر از خودمان مسابقات دوجانبه و چند جانبه برگزار کنیم. در زمانی که رهبر چین مائو، شطرنج را آزاد کرد تا چند سال به عنوان تمرین با چندین شطرنج باز مقابل بازیکنان فیلیپین بازی کردند. سال اول خیلی تفاوت بین این دو کشور بود و فیلیپینی ها خیلی قوی تر بودند. یکی از دوستان فیلیپینی که در آن دوران حضور داشت، میگفت که سال اول ما با خنده با چینی ها مصاف کردیم اما سال دوم کار سخت شد و بازی چینی ها خیلی پیشرفت داشت. سال سوم مارا بردند و سال چهارم دیگر مارا دعوت نکردند و به دنبال تیم قوی تری رفتند الان تیم روسیه که قوی ترین تیم دنیاست را دعوت میکنند. ما هم میتوانیم خود را با بازیهای سخت بالا بکشیم. اگر با حریف سطح پایین بازی کنی، هر چقدر پیروز شوی رشدی نمیکنی اما با رقیب سخت تر بازی کردن خیلی باعث پیشرفت می شود.
رئیس وقت سازمان تربیت بدنی تعجب کرد شطرنج این همه علاقمند دارد
من مسئول بزرگترین مسابقه سیمولتانه ای که احسان قائم مقامی برگزار کرد، بودم که در گینس هم به عنوان رکورد ثبت شد. یک ثبت نام اینترنتی گذاشتیم 604 نفر ظرفیت داشتیم. تا 1500 نفر ثبت نام کردند. روزی که مسابقه را در دانشگاه شهید بهشتی برگزار کردیم برف می بارید. تعجب کردیم که تعداد بسیار زیادی حضور پیدا کردند. آن زمان سعید لو رئیس سابق سازمان تربیت بدنی برای افتتاحیه آمده بود. همه افرادی که آمده بودند می خواستند بازی کنند و حتی سعید لو گفت به این حد شطرنج طرفدار دارد که این جمعیت در برف آمده اند. وقتی سیمولتانه شروع شد تمام سکو ها پر بود. ششصد نفر بازی کردند و بیشتر از این تعداد نیز مسابقات را تماشا می کردند.
کودکان گریه می کردند که مبادا خوابشان ببرد!
سیمولتانه قائم مقامی حدود 25 ساعت طول کشید. بچه های کوچکی آمده بودند. که در میان این ساعت طولانی خوابیده بودند و ما هم قانون گذاشته بودیم که در زمان آمدن قائم مقامی، شطرنجباز باید حضور داشته باشد. کودکی گریه می کردند که چرا در رسیدن قائم مقامی پای میزش در ساعت 4 بامداد خوابش برده است و پدرش او را بیدار نکرده است البته قائم مقامی اجازه داد بازی را ادامه دهد و آن کودک موفق شد بعد از 22 ساعت از استاد مساوی بگیرد! واقعا عجیب بود که آن تعداد کودک با این همه شوق و اشتیاق در مسابقه بودند. این دست مسابقات نمایشی خیلی به شناساندن شطرنج کمک می کند. اتفاقا در سال جدید چند مسابقه سیمولتانه از سوی شطرنجبازان در شهرهای مختلف برگزار شد و استقبال خوبی هم شد.
اگر گرند پری خوب برگزار نمیشد شاید رییس نمی شدم!
باید نابغه های شطرنج را حفظ کرد و از آنها بهره برد. مهمترین چیزی که احتیاج دارند دیدن میدان است. برای اینکه شطرنجباز ما به عنوان برند مطرح شود باید در میدان های بزرگ شرکت کند و سربلند بیرون آید. به طور مثال سارا سادا خادم الشریعه در دور اول رقابت های گرند پری با اختلاف آخر شد و همه با خود میگفتند فدراسیون اشتباه کرد که میزبانی گرندپری را قبول کرد، خودش هم باورش نمیشد که در دور دوم نایب قهرمان شود. در ابتدا شاید قبول کردن میزبانی گرند پری ریسک به نظر می آمد وقتی به فیده (فدراسیون جهانی شطرنج) میزبانی ایران را پیشنهاد دادیم باشک و تردید اعتماد کردند که آیا می توانیم این مسابقات را به خوبی برگزار کنیم و آیا جایزه مسابقات را می توانیم تامین کنیم که خوشبختانه این اتفاق افتاد. اگر از پس مسابقات گرند پری به خوبی بر نمی آمدیم حتی در انتخابات نیز تاثیر میگذاشت و شاید حالا در این کرسی نبودم که خداروشکر هم مسابقات خوب برگزار شد و هم خادم الشریعه نماینده ایران به نایب قهرمانی رسید. اگر بخواهیم شطرنجباز مطرح جهانی داشته باشیم باید از این گونه خرج ها بکنیم. البته این هزینه ها همیشه نیست.
تا آخرین روز گرند پری نگران تامین جوایز بودیم
گرند پری 60 هزار یورو جایزه اصلی و 15 هزار یورو جایزه ذخیره داشت. البته تا ظهر روز آخر پول جوایز نرسیده بود. وزارت ورزش کمک کرد و بالاخره جایزه تامین شد. البته استرس زیادی را تحمل کردیم. سالن مسابقات فدراسیون را با طرح من تغییر دادیم. پخش زنده داشتیم و هزینه هایی از آن بابت متحمل شدیم چند دوربین و صداگذاری و ساخت یک استودیو کوچک از جمله این کارها بود.
پخش زنده را یاد گرفتم
برای پخش زنده خودم اقداماتی کردم. یک بار در دبی دستگاهی کوچکی را پشت ویترین دیدم که روی جعبه آن نوشته بود استودیو تلوزیونی. مغازه دار توضیح داد که با این دستگاه و چند دوربین می توانی یک استودیو بسازی. این دستگاه را اینترنتی خریدم. چند روز با دستگاه ور رفتم تا در نهایت یک تصویری خارج شد(با خنده) بعد که کامل یاد گرفتم حتی در مسابقه رده ی سنی جهان در آفریقای جنوبی مسئولیت پخش زنده تصویری بر روی اینترنت را برعهده گرفتم. به ایران که بازگشتیم با همان تجهیزات پخش زنده انجام دادیم.
خادم الشریعه روز به روز بهتر شد و بارسلونا بدتر!
در جریان گرند پری یک روز در تاکسی نشسته بودم و دو نفر بحثشان در مورد ورزش بود اولی می گفت خادم الشریعه دارد هر دور بهتر بازی می کند و دیگری ضمن تایید نظر او می گفت اما بارسلونا هم هر بازی بدتر بازی می کند! برایم خیلی جالب بود که مردم به این اندازه پیگیری می کنند و علاقمندان به این رشته زیاد هستند.
تیم مردان مربی سطح بالا می خواهد
میروشنیچنکو مربی اوکراینی تیم خوب است اما بیشتر به درد تیم دختران ما می خورد. او مربی تیم ملی بانوان اوکراین بوده و بازی بانوان شطرنجباز برتر را می شناسد. برای مردان یک مربی جدا و سطح بالا می خواهیم. ما مشغول مذاکره با 2 مربی سطح اول جهان هستیم. یکی از مربیان از کشور هلند است که هم اکنون مربیگری تیم ملی امارات را برعهده دارد، او قصد دارد قرارداد خود را با آن تیم خاتمه دهد، همچنین ما درحال مذاکره با مربی کار بلدی از کشور روسیه هستیم که انشالله بتوانیم برای تیم ملی آقایان هم یک مربی درخوری انتخاب کنیم.
آوردن نایجل شورت در آخرین لحظات
در بازیهای آسیایی دوحه که تیم ملی ایران به عنوان سومی آسیا رسید، چون مسئول قرعه کشی مسابقات بودم چند روز قبل از آغاز مسابقه به دوحه رفته بودم در آن زمان تیم ملی مربی خارجی نداشت اتفاقی با خبر شدم نایجل شورت شطرنجباز انگلیسی مطرح جهان از یک مسابقه ای درهند از طریق دوحه عازم یونان است. با او صحبت کردم که دو هفته در دوحه بماند و با تیم ایران کار کند گفت برای این دو هفته پنج هزار دلار میگیرم، که قبول کردیم. اما چون اسمش از قبل ارسال نشده بود هر روز به عنوان میهمان به دهکده المپیک می رفت و بچه ها را آماده میکرد و به عنوان تماشاچی به سالن مسابقات می آمد چون کارت مربی که باید برایش صادر میشد، نداشت و میزبان هم که شانس سومی را برای خودش می خواست هیچ گونه همکاری نمی کرد. اما به هر حال هم او کار مربیگریش را خیلی جدی انجام می داد هم بقیه تیم ها خیلی ترسیدند که در میان تیم های حاضر ایران قویترین مربی را دارد که این اثر روانی زیادی گذاشت و تیم ایران هم به مقام سوم رسید. همیشه وقتی موفقیت را به دست می آوری پول نیز می آید، اما وای به وقتی که نا موفق باشی ...اگر این موفقیت بدست نمی آمد من می ماندم و نایجل شورت و می بایست پنج هزار دلار به او بدهم. البته ما با نایجل شورت از مسابقه دوجانبه ای که بین او و احسان قائم مقامی برگزار کرده بودیم و برای اولین بار در آن برای مسابقات اسپانسر گرفتیم همکاری داشتیم و نایجل به ما اعتماد داشت.
یک میلیارد بودجه داریم، 600 میلیون پول بلیت می دهیم
به نظرم در نیامدن اسپانسر کوتاهی از ما بوده است. درست است رکود اقتصاد تاثیر گذار می باشد و اسپانسر هم نگاه میکند که آیا رشته دیده میشود یا خیر. اما به نظرم شطرنج به قدری علاقمند دارد که تبلیغات نیز مورد توجه قرار میگیرد. ما باید ارتباطمان را با رسانه ها و صدا و سیما بیشتر کنیم. در هند شرکت ها لوگویشان را روی پیراهن قهرمانان می زنند و در ازایش حداقل خرج سفر بازیکنان را میدهند. در خیلی از کشورها بلیت را با هزینه کم به ورزشکاران می فروشند. ما حدود 600 میلیون هزینه بلیت هواپیما میدهیم در حالیکه بودجه ما نزدیک به یک میلیارد است و باید درصد این هزینه ها نسبت به کل بودجه متناسب باشد.
شطرنجبازان حقیقت را نمی‌گویند!
خیلی از شطرنج بازان یا خانواده هایشان وقتی هزینه ای می کنند آن را بوق و کرنا می کنند. اما وقتی درآمد یا جایزه ای بدست می آورند نمی‌گویند(باخنده) هرکس استاد بزرگ می شود پنجاه سکه و استاد بین المللی سی سکه پاداش از وزارت ورزش دریافت میکند آیا تا بحال شنیده اید که یک استاد بزرگ این موضوع را در جایی رسانه ای کرده باشد؟ در خیلی از شهرستان ها برای قهرمانی ها زمین میدهند. جوایز مسابقات هم اکثرا خوب است و شطرنجبازان مقام می آورند و به جوایز می رسند. حقوق بازیکنان مطرح کشور در لیگ هم بد نیست البته منظور این سخن من این است که اگر هزینه ها را اعلام می کنند و پاداش ها و جوایز را مسکوت می گذارند باعث دلسردی بقیه نشود. چون یکی که میخواهد به سمت شطرنج بیاید وقتی میبیند فقط باید هزینه کند و پاداش و درآمدی وجود ندارد ادامه نمی دهد. اصولا قهرمانان شطرنج در این زمینه حقیقت را نمی گویند.( با خنده) چون در آمد خوب دارند و از جوایزشان کمتر صحبت میکند.
قائم مقامی تنها یک رای در کمیته فنی دارد
قائم مقامی از 14 سالگی قهرمان ایران شد. تا کنون تقریبا 17 سال از لحاظ ریتینگ نفر اول ایران بوده است . تجربه سالها پوشیدن لباس تیم ملی را دارد و تیم ملی به تجربه بالای او نیاز دارد. او عضو کمیته فنی است و بسیار خوب شطرنجبازان را می‌شناسد. در همه ی رشته ها ورزشکاری که از پوست و گوشت آن رشته باشد نمی تواند به آن رشته خیانت کند. احسان هم این مشخصه را دارد. احسان ویژگی و توانمندی هایی دارد که باید در کمیته فنی باشد و او یکی از اعضاست و تنها یک رای دارد و بارها شده نظرش مخالف دیگر اعضا بوده است و نظر کمیته فنی خلاف نظر خواسته او تصویب شده است.
ایران از حضور الشن مردای بهره کافی نمیبرد
الشن مرادی یکی از با استعدادترین شطرنجبازان است و درخشش های بسیار زیادی داشته است. او برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت که حق طبیعی اش بود. در المپیاد 2015 کمیته فنی تصمیم گرفت الشن را دعوت کند و نتایج بدی هم نگرفت. واقعیت این است که شطرنج ایران در این سالها خیلی از الشن مرادی بهره نمیبرد. درست است که صندلی تیم ملی باید به بهترین ها برسد اما به شرطی که شطرنج ایران از تجربه آن فرد نیز استفاده ببرد. فدراسیون قانونی گذاشت که کسی که میخواهد ملی پوش ایران باشد باید در قهرمانی کشور بازی کند. حتی به او اجازه دادیم مستقیم در مرحله فینال قهرمانی کشور بازی کند که او نتوانست بیاید. او حالا زیر نظر فدراسیون جهانی بازی می کند. ما الشن را از آب و خاک خودمان می دانیم. او از 8 سالگی شطرنج بازی می کند. او دانشجوی دکتراست و در این سالها برای شطرنج کمتر وقت میگذارد. دایی من قهرمان کشتی ایران بود او میگفت تا زمانی که یک قهرمان کشتی در یک شهر نباشد کسی به راحتی در آن شهر قهرمان کشتی نمی شود. اما وقتی یک قهرمان در شهر وجود داشته آن شهر قهرمان پرور می شود. حضور قهرمانان تنها در دوران قهرمانی کافی نیست و باید نسل های بعد نیز از آن ها بهره ببرند.
پدران شطرنجباز اکثرا نمی‌توانند فرزندان شطرنجباز پرورش دهند
بیشتر کسانی که شطرنجباز قابلی هستند به سختی می توانند فرزندشان را در شطرنج به جایی برسانند، شاید چون می خواهند به زور به او آموزش دهند. اکثر قهرمانان شطرنج از آن دسته هستند که به عنوان مثال پدر یا دایی شان خیلی خوب شطرنج بازی نمی کند اما علاقه زیادی به شطرنج دارند وقتی این دسته افراد کودکان را به شطرنج تشویق می کنند و اگرکودکی با استعداد به سرعت بتواند یه عنوان مثال پدرخود را شکست دهد از آنجا که بالاترین فرد برای یک کودک پدراوست انگیزه ی زیادی می گیرد و دیگر شطرنج را رها نمی کند.
همیشه حرف و حدیث در انتخابات هست
در انتخابات ریاست فدراسیون شطرنج برخی میگفتند پهلوان زاده گزینه وزارت ورزش نیست در مقابل برخی دیگر می گفتند وزارت با پهلوان زاده است بعد هم چون این شائبه هست که هر کس از هر کس وزارت ورزش حمایت کند رای نمی آورد نزدیک انتخابات گفتند لیست را وزارت ورزش به نفع ما چیده است. همین گروهی که معترض بودند که چرا اسکندری را به عنوان داور گرند پری گذاشته اید و باید شهره بیات به جای ایشان باشد، وقتی بیات به عنوان نماینده داوران در مجمع انتخاب شد گفتند بیات کیست! بالاخره همیشه حرف و حدیث در همه انتخابات هست.
رییس فدراسیون باید آنلاین باشد
من حداقل روزی 12 ساعت فدراسیونم واقعا کار زیاد است. تعداد بالای اعزام ها و تقویم پر ترافیکمان نیاز به وقت گذاشتن دارد. زمان شرایط و انتظارت را خیلی تغییر داده است. مثلا اتفاقی ده دقیقه قبل افتاده است خیلی سریع انتشار پیدا میکند. حالا مردم آپدیت شده اند. رییس فدراسیون باید آنلاین باشد و همان لحظه بتواند پاسخگو باشد. فضای مجازی وضعیت را متفاوت کرده است.
باید سرعت پیشرفتمان را دو برابر کنیم
در سال 1385 بر اساس میانیگین ریتینگ ده شطرنج باز کشور ایران در بین 186 کشور جهان چهل و نهم بود اما امسال پس از ده سال سی و نهم است ما باید کاری کنیم که تا ده سال دیگر به رده نوزدهم برسیم و سرعت پیشرفتمان را دو برابر کنیم، هم اکنون همه دغدغه ما فعال کردن هر چه بیشتر مراگز شطرنج موجود است باید سالنها همواره پر از شطرنج بازان علاقمند باشد. امسال با دادن مجوز راهیابی قهرمانان استانها به مسابقات نیمه نهایی کشور اکثر استانها اقدام به برگزاری مسابقات قهرمانی استان خود دارند. همینطور در دوازده رده سنی ده نفر اول را تحت پوشش خواهیم گرفت تا بتوانیم شطرنج کشور را به جایگاه بایسته خود برسانیم.
باید روزی قهرمان جهان داشته باشیم
من اعتقاد دارم مسائل و مشکلات مالی همگی حل می شود و چالش اصلی ما پیدا کردن استعداد های شگرف در شطرنج است. ما باید قهرمان جهان داشته باشیم. همین که بخواهیم و به دنبال آن برویم قطعا می رسیم. یک زمانی به یک بیابانی میروی نمی توانی انتظار داشته باشی که یک درخت تنومند در آنجا به وجود آید اما در یک باغی که پر از نهالهای سالم و سرحال است می توان درخت تنومند رشد داد. ایران هم مثل این باغ است. در تمامی رده های سنی نوجوانان و جوانان قویترین بازیکنان جهان را داریم و داشتن قهرمان جهان رویا نیست. سقف آرزو های شطرنج این است که این رشته را فراگیر کنیم. شطرنج را نمی توان زوری به کسی آموزش داد و طرح اجباری آموزش شطرنج در مدارس را قبول ندارم چون واکنش عکس خواهد داشت.
گفتگو از خبرنگار ایسنا، سمیه حسن‌زاده