شطرنج در گذر تاریخ:
درگذشت "پاول کرس" مرد همیشه نایب قهرمان
نود و هفت سال پیش در چنین روزی "پاول کرس" استاد بزرگ ، ریاضیدان و دارنده هفت مدال طلای المپیاد شطرنج و قهرمان شطرنج استونی و شوروی سابق دیده از جهان فرو بست.
"پاول کرس" مرد همیشه نایب قهرمان
"پاول کرس" (۱۷ ژانویه ۱۹۱۶ تا 5 جون ۱۹۷۵) تنها بازیکنی است که در دو نقطه مختلف جهان برایش مسابقات یادبود برگزار می شود.یکی در شهر زادگاهش شهر "تالین" پایتخت استونی و دیگری در جوار اقیانوس آرام در شهر "وونکوور" کانادا ، جایی که از سال ۱۹۷۵ این مسابقات برگزار می شود.
به مدت سی سال از ۱۹۳۰-۱۹۶۰ استاد بزرگ استونیایی به عنوان یک بازیکن مطرح در بین ده بازیکن برتر جهان شطرنج فعالیت کرده است.بعد از فتح مسابقات بزرگ آورو در سال ۱۹۳۸ در هلند، "پاول کرس" را به عنوان فردی که می توانست جانشین "آلکساندر آلخین" قهرمان فقید جهان شطرنج شود، قللمداد می کردند.
در مسابقات "آورو" ۱۹۳۸ "کرس" تنها بازیکن بدون شکستی بود که بالاتر از چهار قهرمان جهان قرار گرفت("بوتوینیک" به عنوان قهرمان آینده جهان به حساب آورده شده است) کرس در طول حیات شطرنجیش ۸ قهرمان جهان را با شکست روبرو کرده است:"تال،اسمیسلوف،پتروسیان،اسپاسکی و فیشر".برخی از این قهرمانان چندین مرتبه در مقابل "کرس" با شکست میز مسابقه را ترک کرده اند.او یکی از بازیکنانی بود که تورنمنتهای مهمی را نسببت به هم دوره ایهایش فتح کرده بود.وی سه مرتبه عنوان قهرمانی مسابقات شوروی سابق را کسب نمود و در ۱۰ المپیاد برای کشورش دست به مهره شد و با کسب ۸۰٪ امتیازات نتیجه شگفت انگیزی از خود به جا گذاشت.
دلیل اینکه "پاول کرس" بر خلاف قدرت بازیش هیچگاه نتوانست به عنوان قهرمانی جهان دست یابد(به خصوص در سال ۱۹۴۸ که "بوتوینیک" قهرمان مسابقات شد) را باید به عنوان یک راز قلمداد کرد. او در هشت مسابقه کاندیدای قهرمانی جهان شرکت داشت و در چهار دوره آن به مقام دوم دست یافت!
جنگ جهانی دوم و سایه شوم آن بر سر کشور کوچک استونی که در آن زمان جزو شوروی بود، نقش مهمی در دست نیافتن او به بالاترین قله شطرنج جهان یعنی عنوان قهرمانی شطرنج جهان داشت.در اثنای جنگ جهانی "کرس" در تورنمنتی در آلمان شرکت کرد و هنگامی که ارتش سرخ، آن کشور را فتح کرد، "کرس" زندانی و به محاکمه شد اما این "میخائیل بوتوینیک" بود که از نفوذش در دستگاه سیاسی آن دوران شوروی و با گفتگوی مستقیم با "استالین" او را از مرگ نجات داد.
وی در سال ۱۹۷۵ دو تورنمنت بزرگ را فتح کرد، اولین تورنمنت در زادگاهش در شهر "تالین" بود که بالاتر از "اسپاسکی" قرار گرفت و دومین آن در شهر "ونکوور" کانادا جایی که بالاتر از قهرمان آمریکا "والتر براون" ایستاد.این تورنمنت آخری از ۱۵ تا ۲۵ ماه می ۱۹۷۵ برگزار شد و "کرس" تنها یازده روز پس از پیروزی بر "براون" و زمانی که در"هلسینکی" اقامت داشت در اثر حمله قلبی دار فانی را وداع گفت و جهان شطرنج را در غم و اندوه فرو برد.
جسد او در میان خیل هوادارانش که نزدیک به ۱۰۰.۰۰۰ نفر می شدند، در استونی به خاک سپرده شد.دولت استونی برای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره این استاد بزرگ شطرنج کشورشان، تمبری منقش به تصویر "کرس" و همچنین بانک مرکزی اسکناس ۵ کرونی مزین به تصویر او را به عنوان یادبود منتشر نمود.این کار تنها برای "پاول کرس" در بین بازیکنان شطرنج در طول تاریخ تا آنجایی که می دانیم انجام شده است.
اسکناس ۵ کرونی منقش به تصویر "پاول کرس"
نمونه ای از برگه ثبت بازی به دستخط "پاول کرس"
"پاول کرس" جوان (چپ) قهرمان استونی در سال 1930
"کرس" در برابر "اسپاسکی" در آخرین مسابقه در خانه اش "تالین" 1975
"پاول کرس" و جمعی از بازیکنان زبده شطرنج جهان در دوازدهمین دوره المپیاد جهانی شطرنج مسکو1956
"کرس"(چپ) در مقابل "آلکساندر آلخین" در مسابقات پراگ 1943
"پاول کرس" در مقابل "بابی فیشر" در مسابقات کانذیدای قهرمانی جهان در دور هفتم "کوروکائو".این صحنه بعد از حرکت ۲۲ سیاه را به تصویر می کشد مسابقه ای که "فیشر" برنده آن بود.در دور هفتم این مسابقات "فیشر" با مهره سیاه "کرس" را شکست داد و دو مسابقه دیگر به تساوی انجامید."فیشر" در طول جیات شطرنجی اش با امتیاز ۱+ از "کرس" پیش افتاد.
نمایی از سنگ قبر سلطان بی تاج و تخت شطرنج جهان
تندیس "کرس" در شهر زادگاهش "تالین"