مختصری در باره مشاهیر شطرنج جهان :
واسیلی اسمیسلوف نام آور شطرنج
اسمیسلوف، واسیلی
( ملیت:روسیه قرن:19)
واسیلی اسمیسلوف (به روسی: Васи́лий Васильевич Смысло́в) (زاده ۲۴ مارس ۱۹۲۱ در مسکو، شوروی) استاد بزرگ شطرنج اهل روسیه و قهرمان شطرنج جهان از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۵۸ بود. او سه بار در مسابقه فینال قهرمانی شطرنج جهان با میخائیل بتوینیک رقابت کرد. نخستین بار در ۱۹۵۳ که با تساوی ۱۲-۱۲ (۷ برد برای هر کدام و ۱۰ مساوی) خاتمه یافت قهرمانی در اختیار بتوینیک باقی ماند.
بار دوم در ۱۹۵۷ که با پیروزی ۱۲٫۵-۹٫۵ او به پایان رسید و بار دیگر در ۱۹۵۸ که بتوینیک ۱۲٫۵-۱۰٫۵ پیروز شد. اسمیسلوف هشت بار دیگر نیز در مسابقات انتخابی قهرمانی شطرنج جهان ظاهر شده است که آخرین آن در سن ۶۵ سالگی در سال ۱۹۸۵ بود. او با به‌دست اوردن ۱۷ مدال (۹ مدال طلای تیمی و ۸ مدال انفرادی) از ۱۹۵۲ تا ۱۹۷۲ در المپیاد شطرنج از این حیث رکورددار است. او همچنین دو بار (۱۹۴۹ و ۱۹۵۵) قهرمان شطرنج شوروی شده است. اسمیسلوف در دو مسابقه شوروی-بقیه جهان ۱۹۷۰ بلگراد و ۱۹۸۴ لندن که هر دو با برد شوروی به پایان رسید یکی از اعضای تیم شوروی بود.
روی لوپز از بزرگان شطرنج
روی لوپز
نام کامل او «روی لوپز دِ سِگورا» میباشد و برای اولین بار در سال 1559 زمانی که این کشیش معروف اسپانیایی از ایتالیا دیدن میکرد نام خود را بر سر زبان‌ها انداخت.
او در این دیدار تمام بازیکنان شطرنج ایتالیا را شکست داد. این شطرنجباز اسپانیایی به مدت بیش از 20 سال مطرح بود و به خاطر بازیهای چشم‌بسته‌اش مورد توجه بود. همچنین او در سال 1561 کتابی هم در مورد شطرنج منتشر کرد که حاوی برخی مقررات و راهنماییهای کلی برای شطرنجبازان آن زمان بود و شامل مجموعه‌ای از گشایشها با بررسی و ارزیابی بهتر نسبت به گذشتگان بود. وی جز قهرمانان غیر رسمی جهان به شمار میرود.
شروع او که به نام شروع اسپانیایی (روی لوپز) معروف است (1.e4 e5 2.Nf3 Nc6 3.Bb5) یکی از مهمترین و متداول‌ترین شروع در گشایش‌های باز بوده و هست. حتی امروز در سطح قهرمانی جهان و توسط بازیکنان بزرگ جهان بازی میشود، شروعی که او در حدود 450 سال پیش یعنی بیش از 4 قرن پیش ابداع کرده است!!
روی لوپز- جیووانی لئوناردو، رم 1560
جیووانی لئوناردو از بزرگان شطرنج
جیووانی لئوناردو
نام کامل او "جیووانی لئوناردو دا کوترو" میباشد. در میان شطرنجبازان ایتالیا بین سالهای 1560 الی 1630 بازیکنانی همچون جیووانی لئوناردو، جیواکینو گرکو و جولیوسزار پولریو با هم رقابت داشتند که از میان آنان لئوناردوی جوان که بعدا بر شهرتش افزوده شد به مقابله با رویلوپز برخاست و در مسابقه‌ای دوجانبه که در رم انجام گرفت به سختی از لوپز شکست خورد.
اما پس از این شکست در مسابقه‌ی بعدی درسال 1575 در اسپانیا لئوناردو انتقام خود را گرفت و رویلوپزی که دیگر سنی ازش گذشته بود را در حضور فیلیپ دوم پادشاه اسپانیا شکست داد. او هم جز قهرمانان غیر رسمی جهان محسوب میشود.
جیوآکینو گرکو از بزرگان شطرنج
جیوآکینو گرکو
او یکی از بازیکنان بزرگ ایتالیا بود که در دوران خود تأثیراتی بر روی شطرنج داشته است.
وی در سال 1619 نسخه‌ای از مجموعه بازیهای آن زمان را جمع‌آوری و برگزیده‌ای از آنها را بین دوستان ثروتمند خود توزیع کرد. او در ابتدای کار در رم زندگی میکرد ولی در حدود سال 1620 به خارج از ایتالیا مسافرت نمود و در کشورهای مختلفی از جمله فرانسه و انگلستان و اسپانیا اقامت گزید.
در سال 1624 مجددا مجموعه بازیها را تنظیم کرد و سالها بعد پس از مرگش در سال 1669 ترجمه اثر وی در پاریس منتشر شد. کتاب مزبور به زبانهای مختلف ترجمه و 41 بار تجدید چاپ گردیده است.
گرکو آخرین بازیکن معروف ایتالیا در آن دوره بود وی در سال 1634 از دنیا رفت و تا صد سال بعد برجسته‌ترین بازیکن ایتالیا بود.
پاول مورفى قهرمان شطرنج
پاول مورفى ۸۴–۱۸۳۷
مورفى بازیکن بزرگى بود. اما مقام واقعى او وقتى با دیگران مقایسه میشود حتى امروز بعد از گذشت نزدیک به صد سال از مرگش، بصورت یک معما باقى می ماند.
در میان تمام آنهائى که در زمان خودشان بعنوان بهترین بازیکی شناخته شده اند، او کوتاه ترین دوره زندگى فعال را داشت و هرگز رقیبى را ملاقات نکرد که او را تهدید به شکست کند.شهرت او نتیجه بیش از هفتاد و پنج بازى مهم و جدى و تعداد زیادى پیروزى هاى فىالبداهه درخشان است.
مورفى زمانیکه بیش از ۱۲ سال نداشت بخاطر مغلوب ساختن استاد لونتال که براى شرکت در یک سرى مسابقات دوستانه از شهر زادگاه او، نیواورلئان بازدید میکرد،اعجوبه نامیده شد.سپس د رسال ۱۸۵۷ اتفاقى رخ داد که بگونه اى قابل نام و مقام مورفى را زبانزد همه ساخت. این اتفاق، اولین گردهمائى شطرنج در آمریکا بود که در نیویورک برگذار شدو خوشبختانه زمانى به وقوع پیوست که مورفى از لحاظ تکنیکى در شرایط مطلوبى بسر میبرد.
نظیر چنین خوش شانسى هائى در زندگى بعضى از بازیکنان از جمله- و برجسته تر از همه لاسکر و فیشر- پیش آمد.
گردهمائى بعنوان یک سرى مسابقات ممتاز و عالى طبقه بندى شد و مورفى قبل از شکست لوئیس پالسن با نتیجه ۶ بر ۲ در فینال، بر هر سه رقیب اولش برترى یافت.
پالسن بعدها حقانیت خود را بعنوان یک بازیکن عالى و یک استراتژیست به اثبات رساند. یک قرن بعد، بسیارى از ایده هاى او در مورد گشایش ها توسط استادان بزرگ مورد استفاده قرار گرفت. اینکه مورفى توانست این استاد دفاع را شکست دهد شاید نشانه و دلیل بهترى از توانائى او نسبت به پیروزى فوق العاده تحسین برانگیزش بر آندرسن باشد.
موفقیت هاى مورفى نتیجه درک او از وضعیتهاى بسط یافته است: لزوم گسترش سریع مهره ها در گشایش هاى کلاسیک جناح شاه و بدست گرفتن ابتکار عمل با روشى صرفه جویانه بدون آنکه حرکات زائد و اتلاف وقت انجام دهد.
عموماً معاصران مورفى یا بدون برخوردارى از حمایت سیستم گشایشى دقیقى دست به حمله میزدند یا نوعى شطرنج نمایشى بازى مىکردند که توام با حرکات نامربوط و زائد بود که موجب تاخیر در اجراى نقشه هایشان میشد. صرفه جوئى مورفى در اتلاف انرژى و میانه روى و اعتدال او در این مورد، سادگى و روانى خاصى ببازى هاى او مىبخشید . بهمین سبب در هر مرحله دقیق ترین حرکت را مىیافت.مشهورترین پیروزى مورفى در فاصله اجراى یک اپرا در مقابل دو مقام عالیمرتبه که حق مشورت داشتند انجام شد. این بازى مجلل ترین و آموزنده ترین بازى دوستانه در تمام طول تاریخ است.
مورفى در سال ۱۸۵۸ سفرى به اروپا کرد و تمام حریفانش را شکست داد و در کنار آن با نتیجه ۳-۸ بر آندرسن فائق آمد. آندرسن فاتح نخستین تورنمنت بین المللى بسال ۱۸۵۱ در لندن بود.
قهرمان انگلستان، استانتون، از سعى و کوشش مورفى براى ترتیب یک مسابقه اجتناب کرد. در واقع براى استانتون بهترین دوران موفقیت سالهاى دهه ۱۸۴۰ بود و شکى وجود نداشت که اگر مسابقه اى انجام میگرفت مورفى برنده مسابقه بود.
مورفى بعد از کسب برترى بر معاصرانش، بسرعت علاقه اش را به شطرنج از دست داد و از آن پس زندگیش بر اثر ابتلا به بیمارى روانى آسیب دید و این امر باعث پرهیزش از بازى براى ۱۵ سال باقیمانده از عمرش گردید. اما مورفى چگونه میتوانست در مقابل قهرمانان نسلهاى بعد بازى کند؟
دانش راجع به گشایش بازى ها در فاصله سالهاى ۱۸۶۰ هنوز ابتدائى و ناقص بود و مورفى احتیاج به گذراندن یک دوره سخت آموزش تئوریهاى نوین براى پیدا کردن شانسى جهت مقابله با استادان بزرگ امروز داشت.
او مطمئناً قادر به فراگیرى سریع چنین آگاهى هائىبوده است زیرا او تئورىهاى زمان خود را میدانسته و یکى از پیروزیهایش بر آندرسن با استفاده از واریانت روى لوپز بدست آمده است.
در کتاب "معتبر درجه بندى شطرنج بازان گذشته و حال"نوشته بتسفورد که شامل مقایسه بازى هاى استادان بزرگ امروزى و پیشینیان است، پرفسور آرپاد الو، مورفى را با امتیاز ۲۶۹۰ ارزیابى میکند. امتیازى که د ر دوران فعلى کافى است او را قویتر از هر بازیکنى بجز قهرمان جهان و رقیبش نشان دهد.
من نسبت به این راى تردید دارم. چرا که این راى بر اساس شمار اندکى از بازیهاى او بنا شده و بیمارى مورفى را که در نتایج بازیهاى او در بقیه عمرش موثر بوده ملحوظ نداشته، در صورتیکه این موضوع درمورد روبنشتاین بحساب آمده است.اما این ارزیابى بلحاظ تحلیل مسابقات مورفى با آندرسن- که خود از بازیکنان بزرگ تایید شده است از ارزش خاصى برخوردار است.
آخرین عمل مورفى قبل از دست کشیدن مسابقات، آوانس دادن یک پیاده و اعطاى بیشتر به هر بازیکن در دنیا بود. جالب اینکه هیچ پیشنهادى براى گرفتن این آوانس وجود نداشت-امروز اگر چنین پیشنهادى توسط هر یک از استادان داده شود، حادثه اى باور نکردنى است. نزدیکترین نمونه امروزى، پیشنهاد آوانس یک اسب به هر بازیکن زن،در جهان، توسط فیشر بود.اما زمانى که مسئولین شطرنج شوروى اشتیاق خود را براى انجام مسابقه قهرمان جهان، نوناگاپرینداشویلى با او با یک شرط بندى قابل توجه ابزار داشتند، فیشر به سرعت پیشنهاد خود را پس گرفت.
ویلهلم اشتاینیتز نام آور شطرنج
اشتاینیتز، ویلهلم
( ملیت:آمریکا قرن:18)
ویلهلم اشتاینیتس (به آلمانی: Wilhelm Steinitz) (زاده ۱۷ مه ۱۸۳۶ در پراگ، بوهم، [امپراتوری اتریش] ـ درگذشته ۱۲ اوت ۱۹۰۰ در نیویورک سیتی، آمریکا) شطرنجباز اتریشی آمریکایی و نخستین قهرمان رسمی شطرنج جهان از سال ۱۸۸۶ تا سال ۱۸۹۴ بود. بعضی او را از سال ۱۸۶۸ قهرمان غیر رسمی شطرنج جهان می‌‌شناسند.
او در سال ۱۸۶۸ آدولف آندرسن را با ۸ برد و ۶ تساوی شکست داد و ادعای قهرمانی شطرنج جهان را کرد. در سال ۱۸۸۶ در اولین مسابقه رسمی قهرمانی جهان او تسوکرتورت را با ۱۰ برد و ۵ تساوی و ۵ باخت شکست داد. ۸ سال بعد عنوان قهرمانی را به امانوئل لاسکر واگذار کرد. اشتاینیتس پایه گذار شطرنج پوزیسیونی و علمی شناخته میشود و کارهای فراوانی در پیشبرد تئوری شطرنج انجام داده است.
امانوئل لاسکر نام آور شطرنج
لاسکر، امانوئل
( ملیت:آلمان قرن:18)
امانوئل لاسکر در 24 دسامبر سال 1868 فیلسوف، ریاضیدان (دکترای ریاضیات)، استاد بزرگ و قهرمان شطرنج جهان امانوئل لاسکر در شهر برلینچن پروس آلمان {اکنون لهستان} دیده به جهان گشود. لاسکر را که به مدت 27 سال مقام قهرمانی شطرنج جهان را مقتدرانه در اختیار داشت، پدر و بنیانگذار روانشناسی شطرنج می نامند. آخرین پیروزی بزرگ وی تصاحب جایزه سوم در مسکو در سن 70 سالگی بسال ۱۹۳۶ می باشد.
با وجود موفقیت‌های بیشمار او در مسابقات و تورنمنت ها، سبک و روش لاسکر همچنان بحث انگیز و پر رمز و راز باقی مانده است.
شهرت و آوازه "جادوی سیاه" او از آنجا برخاست که توانست خودش را به عنوان یک شخصیت قویتر و محکم تر از رقیبش در تعدادی از بازیهای بسیار دشوار به اثبات برساند جالب اینکه وی در پیکارهایش بیشتر به فکر به وجود آوردن وضعیت هایی ناخوشایند برای حریف بود تا کسب برتری! تا جائی که حاضر بود برتری های کمی و کیفی را فدای این اندیشه کند. شاید اگر بازیهای وی را با کامپیوتر بررسی کنیم وی اغلب دارای وضعیت های ناخوشایندی است ولی علاوه بر قدرت وصف ناشدنی وی در فن دفاع، تاکید وی بر شناخت روانشناسی و خلقیات حریف قبل از بازی را می توان مهمترین علت موفقیتش دانست. بدین رو عده ای از اساتید معتقد بودند اگر در بین بازی حریفان لاسکر را عوض کنیم وی شکست های سختی را متحمل خواهد شد.
عده ای دیگر نیز سبک بازی او را "قدم زدن در لبه پرتگاه" نامیدند ! لاسکر در زمان حیات خود با دانشمند بزرگ پروفسور "آلبرت انیشتین" مرادوات و مکاتبات بسیاری داشته و گفته می شود وی در برهه ای با افتخار جامعه علمی ایران "پروفسور حسابی" نیز ملاقات کرده است. سرانجام مبارز واقعی عرصه شطرنج در سن 73 سالگی در شهر نیویورک ایالات متحده آمریکا دارفانی را وداع گفت. لاسکر اغلب مدت زندگیش را در برلین بسر برد اما دوران پیری ابتدا به مسکو مهاجرت کرد .
او مدت ۲۷ سال (۱۹۲۱-۱۸۹۴) قهرمان جهان بود و طول عمر قهرمانی اش استثنائی است.اولین درخشش او قربانی دو فیل در ۱۸۸۹ وآخرین پیروزی بزرگ او تصاحب جایزه سوم در مسکو بسال ۱۹۳۶ و در زمانی که به سن ۷۰ سالگی می‌رسید. با وجود موفقیت‌های بیشمار او در مسابقات و تورنمنت ها، سبک و روش او بحث انگیز و پر رمز و راز باقی مانده است. با نگاهی اجمالی در مییابیم که لاسکر استراتژیست خوبی بود که بازیش از بعد تاکتیکی والائی برخوردار بود و بعلاوه از یک آخر بازی عالی سود میبرد.
بهر حال مسابقه با حریفان قوی اجتناب میکرد و از شانسهای تصادفی در بازیهای انحرافی لذت میبرد. حتی این نظر وجود داشت که تعصب لاسکر به سیگارهای قوی عملی بمنطور از پا در آوردن حریفانش بوده است. با اینهمه حقیقت اینست که هیچ بازیکنی بدون داشتن مقیاس عظیمی از مهارت و استادی در تمام زمینه ها، نمی‌تواند بمدت طولانی در مقام قهرمانی جهان باقی بماند و یا به چنان پیروزیهای مکرری در مسابقات دست یابد.
در اغلب بازیهایش بلحاظ درک پوزیسیونی و استراتژیکی شطرنج از حریفانش پیش میافتاد و در اغلب اوقات از وقت مقرر بازی خودش جلوتر بود تسلط او بر خانه‌های ضعیف، بازی در خانه‌های دور افتاده و تغییر جریان حمله بین دو پیاده جلو رفته-قبل از فرمول بندی این عقاید در کتاب کلاسیک ابتدائی، روش من نیمزویچ- با موفقیت بانجام رسیده بود.
لاسکر مبانی و اوصول اشتاینیتز را بکار برد و آنها را برای ستیز و زد و خورد عملی در تورنمنت و مسابقه‌های شطرنج مورد اصلاح قرار داد لاسکر دارای بنیه و طاقت استثنائی بود و خونسرد و فعال با اغلب بازیهای بحرانی برخورد میکرد.شهرت و آوازه "جادوی سیاه" او از آنجا برخاست که توانست خودش را به‌عنوان یک شخصیت قویتر و محکم تر از رقیبش در تعدادی از بازیهای بسیار دشوار به اثبات برساند: برای مثال در پیروزیش بر شلختر در بازی فینال مسابقه سال ۱۹۱۰ که لاسکر باید برای حفظ عنوان قهرمانی جهان پیروز میشد، در پیروزیش بر کاپابلانکا در سن پترزبورگ در سال ۱۹۱۴ که جلوتر از رقیب اصلی اش جایره اول را بدست آورد، و در بازی دوم از مسابقه سال۱۹۰۸ با تاراش خوش درخشید. در تمام این پیروزی ها، لاسکر مهارتش را در تحت فشار قرار دادن حریفانش نشان داد به نحوی که آنها نتوانستند بهترین بازیهایشان را ارائه نمایند.
توان و استقامت او همچنین از سابقه خوبش در دور آخر بازیها و تکرار تحلیل و بررسی رقیبانش در نیمه دوم یک تورنمنت آشکار میشود-برای مثال در هستینگز ۱۸۹۵ وسه تورنمت سن پترزبورگ در سال ۱۸۹۶ و ۱۹۰۹ و ۱۹۱۴. پایداری و مقاومت او درس مهمی برای بازیکنان باشگاهی معمولی و بازیکنانی که تفریحی بازی میکنند و نوجوانان بلند همت بود.از لحاظ تئوری، تمام بازیهای شطرنج از ارزش یکسانی برخوردار هستند وپیروزی در دور نخست همان ارزشی را دارد که پیروزی در دور پایانی.
اما در تمرین این چنین نیست. برای مثال در تورنمنت‌های سیستم سوئیسی، بازیکنان با حساب مشابهی در مقابل حریفانشان قرار میگیرند ویک شروع ضعیف یا یک باخت در دور میانی میتواند با پیروزی روی حریفان ضعیفتر در دور پایانی جبران گردد. پیروزی در دورهای نهائی و بویژه در مسابقه آخر در حقیقت بار مضاعفی را حمل میکند زیرا سرنوشت جایزه را تعیین مینماید.
لاسکر در طول زندگیش نشان داد که اهمیت مراحل پایانی بازی را در تمام بازیها و تمام تورنمنتها دریافته است. در مراحل شروع یک مسابقه هر بازیکنی برای نتیجه بهتر می‌جنگد اما وقتی بازی به پایان خود نزدیک میشود بعضی از بازیکنان علاقه یا اعتماد بنفس خود را از دست می‌دهند.
در حالیکه دیگران در جدال و ستیز برای دست یابی به یکی از مکانهای بالای جدول به تحمل فشار عادت کرده اند.در چنین موقعیتی بازیکن قوی و با تجربه راه دستیابی به موفقیت را می‌داند و میتواند مهارت تکنیکی عالی خود یا قوای تاکتیکی خود را برای فشار روی رقیب بمنظور به اشتباه انداختنش بکار گیرد. بهر حال یکی از واقعیت‌های گفته نشده در تمام تفسیرهائی که روی روش و نتایج بازی او انجام گرفته توانائی او در حفظ تعادل خودش در تمام طول تورنمنت یا مسابقه بود و این یکی از مهمترین ویژگی‌های لاسکر بود لاسکر حد نصاب بینطیری در نتایج مسابقات داشت، ۱۹ پیروزی ۲ مساوی و تنها یک باخت به کاپابلانکا که به‌عنوان جانشین او قهرمان جهان شد. این موضوع تا حدی به علت مهارت او در انتخاب حریفانش بود.طی سالهای۱۹۱۴-۱۹۰۰ او سه بار با حریف ضعیفی چون یانوسکی که حامی ثروتمندی داشت مبارزه کرد در حالیکه رقیبان خطرناکی همچون ماروژی- روبنشتاین-کاپابلانکا برای مبارزه وجود داشتند.
اما از نتایج مسابقات، مهارت بیش از حد او را در جنگ تن به تن میتوان دریافت. برجسته تر از همه پیروزی ۰ -۸ بر مارشالو یانوسکی و ۰-۶ بر بلک برن است.
لاسکر اولین استاد شطرنج بود که بطور جدی سعی کرد بازی شطرنج را به‌عنوان یک حرفه مطرح سازد. اما بشکل کنایه آمیز باید گفت مردی که سوداگر سر سختی برای دادن به نمایش با دستمزد بالا بود دوبار از لحاظ مالی ورشکست شد.بار اول بدلیل تورم سالهای دهه ۱۹۲۰ و بار دوم به علت به قدرت رسیدن نازی ها. بعید به نظر میرسد که وی بدون این تنزلهای شخصیتی، دوران طویل قهرمانیش را حفظ کرده باشد. در سالهای آخر دهه ۱۹۲۰ او بطور جدی تحصیل ریاضیات را شروع کرد و بخاطر کار روی جبر محض موفق به دریافت دکترا شد .
و مورد تشویق انیشتن قرار گرفت.بطور تفریحی روی فلسفه کار کرد زیرا بحث کردن را به تجزیه و تحلیل حرکات شطرنج ترجیح میداد. در دستیابی ساده اش به گشایشها لاسکر روشی را بنیان نهاد که به‌وسیله از جانشینانش که عناوین جهانی دارند دنبال شد –از جمله کاپابلانکا – پطروسیان و کارپف که او یک خط اصلیی را برای دستیابی به این شگرد در مراحل ابتدائی برگزید.
همچنین نحوه کاربردش از دفاع فرانسوی با مهره سفید، برتری ایده‌های زیر را نشان میدهد: ایدهA 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Nc3 Bb4 4. Ne2 ایدهB 1. e4 e6 2. d4 d5 3. Nc3 Nf6 4. Bg5 Bb4 5. e.d5 Q.d5 6. B.f6 g.f6 یک اشکال چنین روش غیر کتابی با مهره سفید، نحوه مقالبه آن با دفاع سیسیلی c5 e4 1. مهمترین خانه‌های مجاور مورب و دفاعی که بیشتر از تمام گشایشها تجزیه و تحلیل شده است.
اما لاسکر در سالهای بعدی عمرش از عهده آن نیز برآمد. بهنگام بازی با مهره سیاه، او به گسترش سریع ساده با حداقل حرکت پیاده‌ها توجه نشان داد. درست نظیر دفاع لاسکر مقابل گامبی وزیر: 1. d4 d5 2. c4 e6 3. Nc3 Nf6 4. Bg5 Be7 5. e3 O-O 6. Nf3 h6 7. Bh4 Ne4 آیا چنانکه بعضی از مفسران ادعا کرده اند، لاسکر بزرگترین شطرنجباز بود؟ مطئناً چنانکه مورد تایید معیار محاسباتی الو نیز هست او در زمره شش نفر قهرمانان برجسته جهان در طول تاریخ قرار دارد. بهر حال لاسکر یکی از بزرگتزین شطرنجبازان بود.او در ردیف شطرنجبازان مدرن و به‌عنوان بزرگترین نماینده شطرنج عملی درجه بندی شده است
هرى نلسون پیلز بورى قهرمان شطرنج
هرى نلسون پیلز بورى۱۹۰۶-۱۸۷۲
پیلزبرى یکى از معماها و رمز و رازهاى تاریخ شطرنج بوده است. فقط یکبار در دوران زندگى کوتاهش برنده اول جایزه بزرگ شد، و آن در سال ۱۸۹۵ در هستینگز بود که قویترین رویداد زمان اوبود. شاهکار او شطرنج با چشم بسته و حافظه قوىاش میباشد که در نوع خودش بىنظیر بود. بهترین بازى اش که شامل آخرین پیروزیش بر لاسکر میشود، نشانى از یک هنرمند بزرگ دارد.
پیلزبرى شطرنج را در بوستون ماساچوست خیلى دیر یعنى در ۱۶ سالگى آموخت که در روزگار قابل تامل و تقریباً مانع سختى براى کسانى است که میخواهند استاد بزرگ قدرتمندى بشوند.اما او به سرعت پیشرفت کرد و فقط ۲۲ سالش بود که امتیاز پیروزىهاى غیر منتظره اش در هستینگز بر لاسکر، اشتاینیتز، تاراش و چیگورین او را جلوتر از همه قرار داد.
در سالهاى بعد پیلز برى بطور ثابت برنده جوایز بزرگ بین المللى بود بدون اینکه مقام خود را کاملاً بعنوان حریف لاسکر تثبیت نماید. او با نمایش شطرنج با چشم بسته تحسین همه دنیا را برانگیخت و زمانیکه در آن واحد در۲۲ بازى با چشم برنده شد رکودى براى دنیا بجاى گذاشت. او نمایش هاى شطرنج با چشم بسته و درافت چکرز (نوعى بازى) را بطور دسته جمعى و در سکوت کامل برگزار میکرد.
شاید برجسته ترین شاهکار فکرى او زمانى اتفاق افتاد که دو پروفسور لغات مشکل و متفاوتى را جهت به خاطر سپردن به او دادند. پیلزبرى براى دقایقى به لغات نگاه کرد آنها را مطابق ترتیب داده شده تکرار نمود و سپس عکس دستور عمل کرد.
روز بعد او قادر بود تمام لغات را از حفظ تکرار نماید. یکى از عجایب شطرنج در اواخر قرن نوزدهم، آدم ماشینى جالبى بنام"عجیب" در اندامى تمام رنگ که مانند فرمانروایان مقتدر آفریقائى جامه در بر کرده بود و با اهرامهائى کار میکرد. در داخلش انواعى از ابزارها و دستگاههائى داشت که تصور میشد آنرا در سطح یک استاد قادر ببازى میسازد. اما در حقیقت یک انسان متخصص در داخل آن پنهان شده بود و اهرام ها را بکار مىانداخت.مشکل این بود که مالک اول "عجیب"و گرداننده آن مرد کوچک اندامى بود و آدم ماشینىرا به اندازه قد و قواره خودش طراحى کرده بود.
اما وى به زودى دریافت که از نظر بدنى کار با آن بسیار سخت و دشوار است. هواى داخلى "عجیب" بسرعت مانده و گرم میشد و او در روزهاى داغ تابستان خسته و بىرمق میگردید. از اینرو استادان شطرنج استخدام میشدند تا داخل "عجیب" بنشینند اما آنها نیز دریافتند شرایط فیزیکى غیر قابل تحمل است و جایگزینى سریع یکى بجاى دیگرى را مورد استفاده قرار دادند.
پیلزبرى وظیفه کارگردانى "عجیب" را در سال ۱۸۹۰ بعهده گرفت و آدم ماشینى را با وقفه و استراحت براى تورنمنت هاى بین المللى بکار انداخت تا سال ۱۹۰۰ بکار خود ادامه داد که تحمل و پایدارى او در این کار در حد شاهکارهاى بازى شطرنج او با چشم بسته است.
اما قد او ۱۸۰ سانت بود و عضلاتش بطور بدى درد را در داخلل ماشین تحمل میکرد. گفته شده پیلز برى براى رهائى از درد هر روز مقدارى مشروب میخورد رقیبان بىشمارى با "عجیب" دست و پنجه نرم میکردند از جمله نویسندگان او هنرى(o Henry) از میان هنرمندان سارابرنار و در میان ورزشکاران کریستى ماتیوسون بسکتبالیست. خیلى از مفسران و دوستان پیلزبرى معتقدند بازى هاى او با چشم بسته و شاهکارهاى وابسته به قوه حافظه اش انرژى بسیارى از او میگرفتند و او را از فرصت هاى دستیابى به عنوان جهانى محروم میساختند.
پیلزبرى درسن ۳۳ سالگى درپى یک بیمارى طولانى درگذشت. شاید عادت شرابخوارى او به مرگش کمک کرد.
همچنین گفته شده است که پیلزبرى در طول برگزارى مسابقات سن پترزبورگ(۶-۱۸۹۵) دچار نوعى بیمارى شد و در حالیکه درنیمه راه دستیابى به هدف و رهبرى چهار بازیکن و صاحب ۵/۶ امتیاز از ۹ بازى بعلاوه ۲ پیروزى بر قهرمان جهان، لاسکر بود، در نیمه دوم بازى ها دچار سقوط و اضمحلال شد و تنها ۵/۱ امتیاز از ۹ بازى بدست آورد.
اگر نتایج نیمه اول مسابقات سن پترزبورگ با حساب امتیازات او در هستینگز جمع شوند، بدیهى است که او در نقطه اوج خودش و قهرمان جهان بود.
به مانند دیگر نوابغ بزرگ آمریکائى، مورفى و فیشر، پیلزبرى با بىتوجهى به خودش، استعدادش را خدشه پذیر نمود.
پیلزبرى بازیکن ژرف اندیش و اصیلى بود و اسلوب ویژه او با مهره سفید در گامبى وزیر رد شده، میتواند به نحو موثرى توسط بازیکنان باشگاهى مورد استفاده قرار گیرد.
فکر اصلى در این روش ساده است:سفید اسب f3 را در خانه e5 مستقر و با پیاده f4 حمایتش میکند. فیل خود را بر روى قطرh1-h7 قرار میدهد و سپس وزیر و رخ f1 را براى حمله شاه سیاه به صحنه میاورد، تا زمان پیلزبرى بسیارى از استادان بزرک معتقد بودند که گامبى وزیر معمولى به جهت اکثریت پیاده اىاش در جناح وزیر مورد توجه سیاه است. دکتر تاراش، تئوریسین پیشگام آنزمان، این نظر را حفظ کرد و زمانیکه اسلوب جدید، او را در هستینگز ۱۸۹۵ مغلوب ساخت تاثیر حمله پیلزبرى در شطرنج بهمان اندازه انقلابى بود که روش ارتفاع فاسبورى از روى مانع.
مرگ نابهنگام پیلزبرى، تعیین جایگاه واقعى او در تاریخ شطرنج مشکل میسازد. الو –Elo به خاطر بهترین دورانش امتیاز ۲۶۳۰ را به او میدهد که برابر امتیاز کاندید عنوان جهانى زمان حاضر میباشد. عمدتاً او بهترین نتایج را در مقابل لاسکر (۵-۵ و ۴ مساوى) در مقایسه با سایر حریفان در طول سالهاى قبل از ۱۹۱۴ داشته است و پیروزى نهائى او در کمبریج اسپینگز سال ۱۹۰۴ – زمانیکه او فرد مریضى بود – یکى از بهترین بازیهاى اوست.
خوزه رائول کاپابلانکا نام آور شطرنج
کاپابلانکا، خوزه رائول
( ملیت:آمریکا قرن:19)
خوزه رائول کاپابلانکا (به اسپانیایی: José Raúl Capablanca) شطرنجباز و دیپلمات اهل کوبا بود. او قهرمان شطرنج جهان از سال ۱۹۲۱ تا سال ۱۹۲۷ بود. استعداد ذاتی او در بازی شطرنج و توانایی او در حل مسائل و موفقیت در پوزیسیون‌های پیچیده او را یکی از مهمترین شطرنجبازان تاریخ کرده است.
او نخستین شخصی بود که خطر تبدیل شطرنج به یک بازی متکی بر حافظه و خالی شدن از حرکات خلاقانه و مساوی‌های پیاپی در بازیهای مهم شطرنج را پیش‌بینی کرد و پیرو آن صفحه جدیدی را برای شطرنج طراحی کرد که ده ستون و هشتاد خانه داشت و از یک مهره جدید که توانایی حرکت هم به شکل فیل و هم به شکل اسب را برخوردار بود.
او در سال ۱۹۲۱ امانوئل لاسکر را با ۴ برد و ۱۰ تساوی و بدون باخت شکست داد و عنوان قهرمانی جهان را به دست اورد. ۱۶ سال پیش امانوئل لاسکر در مجله شطرنج لاسکرها از استعداد حیرت انگیز این نوجوان ۱۶ ساله کوبایی در شطرنج خبر داده بود[۲]. در سال ۱۹۲۷ در بوئنوس آیرس پس از ۳ برد و ۶ باخت و ۲۵ تساوی از الکساندر آلخین شکست خورد و عنوان قهرمانی را واگذار کرد[۳]. از او به عنوان بالاترین استعداد طبیعی شطرنج نام برده میشود. او درک پوزیسیونی بسیاربالایی داشت و به راحتی مشکلترین حرکات را پیدا میکرد
آلکساندر آلکساندرویچ آلخین نام آور شطرنج
آلخین، الکساندر
( ملیت:آمریکا قرن:19)
آلکساندر آلکساندرویچ آلخین (به روسی: Алекса́ндр Алекса́ндрович Але́хин) (زاده ۱۸۹۲ ـ درگذشته ۱۹۴۶) قهرمان شطرنج جهان از سال ۱۹۲۷ (میلادی) تا ۱۹۳۵ و از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۶ (سال مرگش) بود. او در سال ۱۹۲۷ در مسکو یک مسابقه جنجالی کاپابلانکا را با ۶ برد ۳ باخت و ۲۵ تساوی شکست داد. در سال ۱۹۳۵ در کمال شگفتی از ماکس ایوه شکست خورد ولی دو سال بعد در یک مسابقه انتقامی او را شکست داد و مقام قهرمانی را تا زمان مرگش حفظ کرد.
آلخین از بزرگترین شطرنجبازان حمله‌ای در طول تاریخ شطرنج شناخته میشود.او توانایی بسیاری در کاربرد ترکیب داشت و معمولاً بازیهای او بسیار پیچیده است.
میخائیل بوتوینیک قهرمان شطرنج
میخائیل بوتوینیک
بوتوینیک فرد پیشگام در چیرگى و تسلط روسها بر جهان شطرنج بود، تسلطى که به استثناى دوره کوتاه برترى بابى فیشر- بر تمامى قرن بیستم سایه افکنده است.
مهمتر از آن اینکه وى اولین کسى بود که به شطرنج از زاویه یک علم و یک ورزش نگریست و برنامه آموزشى کلاسیکى براى رقابت جویى در یک تورنمنت بین المللى تدارک دید. این شگرد جدى او در شطرنج با روش اشتاینیتز- که بعد از غلبه کردن بر حریف به گشایشهاى نادرست روى میاورد – و با روش لاسکر و کاپابلانکا-که بندرت خود را براى تورنمنتها آماده میکردند-و حتى با شیوه آلخین – که طرحهاى موشکافانه اش براى مقابله علیه رقبا با وضعیت فیزیکى بدنش جور نبود- مغایرت داشت.
نقش و اهمیت شطرنج درجامعه شوروى، نه فقط راه را به خود بوتوینیک – یک قهرمان بالقوه جهانى- بلکه به دیگران نشان داد. رهبر وقت شوروى خود از مشتاقان شطرنج بود. در اثر توجهات و نفوذ وى بود که شطرنج بعنوان یک ورزش رسمى روسى شناخته شد و استادان این رشته مورد حمایت مالى و حقوقى قرار گرفتند.
بوتوینیک در سن ۱۲ سالگى یاد گرفت که در سطح قهرمانى بازى کند.در ۱۴ سالگى در یک مسابقه گروهى همزمان کاپابلانکا را مغلوب ساخت و در سال ۱۹۲۷ براى نخستین بار در مسابقات قهرمانى شوروى حضور یافت. وى در رشته مهندسى برق از لینگراد فارغ التحصیل شد و حتى بعد از کسب عنوان قهرمانى به کار علمى اش ادامه داد.
پیشرفت غیرمنتظره اش در اواسط سالهاى ۱۹۳۰ بمنصحه ظهور رسید که در دو رویداد شطرنجى مهم به برترى دست یافت و همراه با کاپابلانکا در ناتینگهام جلوتر از آلخین، لاسکر و دیگر رقباى قدرتمند قرار گرفت.
در سالهاى بعد فدراسیون شطرنج در پى آن برآمد که براى بوتوینیک موقعیتى براى شرکت در مسابقات قهرمانى جهان ایجاد نماید.در این زمان آلخین در گذشت و فدراسیون جهانى شطرنج براى تعیین قهرمانى اقدام به برگذارى تونمنتى بین المللى کرد که بوتوینیک در این مسابقات با قاطعیت براسمیسلف، کرس، رشوسکى و ایوه پیروز گشت.
وى قبل از تصاحب عنوان قهرمانى جهان و همینطور سالهاى جنگ و بعد از آن در بهترین شرایط خود قرار داشت. او اگر چه عنوان قهرمانى جهان را از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۳ یدک میکشید اما در مسابقات۱۹۵۱ (دور رفت ) به اسمیسلف و تال باخت –در دور برگشت بر آنها غلبه یافت –و با پتروسیان مساوى نمود.
در سال ۱۹۶۳ بعد از آنکه به پتروسیان باخت و قانون مسابقه برگشت لغو شد عنوان قهرمانى را به وى واگذار نمود و علائق شطرنجى خود را به دو پروژه براى آینده منتقل نمود: نخست اختراع یک برنامه کامپیوترى شطرنج و دیگرى کشف قهرمان آینده شوروى و آموزش دادن به وى. اولین پروژه اش پیشرفت چندانى نکرد اما دومى به موفقیت درخشانى دست یافت. کارپف و کاسپارف –قهرمانان مسلط سالهاى ۱۹۸۰ – هر دو از شاگردان بوتوینیک میباشند.
قدرت اصلى بوتوینیک بعنوان یک بازیکن، در استراتژى اش بود که با استراتژى کاپابلانکا - هدایت بازى و رساندن آن به مرحله آخر بازى –تفاوت اساسى داشت.
او علاقمند به موقعیتهاى پیچیده اى بود که شانس پیشروى در هر دو جناح را دارا باشد، در این گونه مواقع با تکیه بر توانایى اش در حرکات مانورى، مترصد لحظه اى بود که فرمان حرکت بسوى آخر بازى را صادر کند.
بوتوینیک متخصص سیستم دفاع فرانسوى و کاروکان با مهره سیاه بود و بهنگام بازى با مهره سفید استاد گشایشهاى جناح وزیر مثل نیمزو هندى و دفاع اسلاو بشمار میرفت.دو اندیشه که در اغلب بازیهاى او به چشم میخورد عبارتند از: قربانى کردن رخ براى فیل یا اسب تا از این طریق بتواند یک پیاده مرکزى فعال بوجود آورد و همینطور استفاده موثر از یک فیل در فواصل دور در "میان بازى" بعد از معاوضه چند مهره.ایده اخیر او بویژه میتواند براى بازیکنان متوسط مفید باشد.
ساموئل رشوسکى قهرمان شطرنج
ساموئل رشوسکى
.jpg)
رشوسکى، بزرگترین شطرنجباز آمریکایى قبل از ظهور بابى فیشر، بواسطه فعالیت دراز مدتش در این رشته ورزشى بعنوان بازیکنى پر قدرت و کوشا یک رکورد دار است و دراین زمینه حتى بر لاسکر تفوق دارد. در لهستان زاده شده و در هشت سالگى با گردش در اروپا به بازى گروهى میپرداخته و در سن ده سالگى در سطح یک بازیکن ملى به بازى مشغول بود. رشوسکى در فاصله سالهاى ۱۹۴۵ تا ۱۹۵۵ قویترین بازیکن اروپایى بود و رکورد برجسته او در شمار مجموعه مسابقاتش باعث شد تا این فرصت را بیابد که براى مبارزه بر سر عنوان قهرمانى در مقابل بوتوینیک قرار گیرد. شش بار قهرمان آمریکا شد و در مسابقات بین المللى سالهاى ۱۹۳۵ تا ۱۹۶۰ برنده جوایز ممتاز رسمى بود. از جمله ویژگیهاى برجسته رشوسکى بعنوان یک بازیکن، انعطاف پذیرى رقابت جویانه، مهارت تاکتیکى و توانایى اش در ابقاى فشار زمانى است.
و این سه خصوصیت مهم را همپاى هم به پیش میبرد. رشوسکى در اوج مهارتش بازى را به مرحله غامض تر نموده و بعد حتى از پوزیسیونهاى مشکوک سرافراز بیرون آمده و بر حریف پیشى میگیرد.
رشوسکى همچنین در بکارگیرى و استفاده از گشایشهاى متناسبى همچون گشایش انگلیسى و سیستم نیمزو هندى یک کارشناس جهانى بود. وى در مواجهه با پوزیسیون هاى خسته کننده بزرگترین بازیکن نام گرفته است و تکنیک عمومیش – که همانا درهم کوبیدن حریف بعد از ساعتها مانور صبورانه است – هواخواهانى در سطح بین المللى مثل آندرسون .و هورت دارد.
پاول کرس قهرمان شطرنج
پاول کرس ۷۵-۱۹۱۶
در جمهورى استونى زاده شد و بعد از انضمام کشورش به شوروى به یک شهروند اتحاد شوروى تبدیل شد. کرس در راه کست عنوان قهرمانى جهان یکى از بد اقبال ترین بازیکنان در تاریخ شطرنج است. از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۶۵ همواره در بین سه نفر اول کاندید مبارزه بر سر عنوان قهرمانى جهان بود که هر بار شانس با اختلاف کمى از کنارش رد شد. در تورنمنت ۱۹۳۸ بالاتر از بوتوینیک، آلخین و کاپابلانکا صاحب جایزه اول شد اما جنگ مانع از آن گردید که با آلخین مسابقه دهد.
در سالهاى ۱۹۴۰ دریافت که بوتوینیک نیز حریف خوبى براى وى است و در تورنمنتهاى کاندیداتورى سالهاى ۵۰ و ۶۰ چهار بار متوالاً به پیروزى رسید. در سال ۱۹۵۹ با اختلاف یک امتیاز از تال عقب افتاد و در سال ۱۹۶۲ یک شکست در پایان بازیها وى را پشت سر تال قرار داد. کرس بازیکن خوش تکنیکى بود. در سالهاى جوانیش بازیکن تاکتیکى درخشانى بود و در سالهاى بعد به بازیکنى تمام عیار مبدل شد. گشایش مورد دلخواه او
1.e4 بود و بسیارى از بازیهایش را با روش روى لوپز بر علیه دفاع سیسیلى و فرانسوى به پیروزى رساند. دیگر ویژگى او قدرتش در میان بازى با یک ردیف پیاده مرکزى بر علیه پیاده هاى جناح وزیر حریف بود در اینگونه مواقع کرس مهارتش را در ایجاد فرصت جهت وارد کردن ضربه بر روى ستون d یا براى تهاجم در جناح شاه حریف بخوبى بنمایش میگذاشت.
دیوید برونشتین قهرمان شطرنج
دیوید برونشتین
برونشتین از اهالى اوکراین و یکى از خلاق ترین و متفکر ترین استادان بزرگ است و از شگرد پیچیده اى در بازى برخوردار است که کمترین کسى قادر به پیروى از آن میباشد.
بازیهایش – همچون دیگر بازیکنان تاکتیکى – نشانگر آن است که اگر بازیکن به تمام حوادث بازى مسلط باشد ایجاد هر گونه قربانى عجیب و پوزیسیون غیرعادى امکان پذیر خواهد بود. برونشتین تقریباً قهرمان جهان شد و ارتقا بدین پایه را تنها به اتکا کمى استحکام بیشتر و کمى هم تکنیک آخر بازى بهتر بدست آورده است بعنوان یکى از متعهد ترین بازیکن روس شناخته شده است در تورنمنت سال ۵۰-۱۹۴۸ برترى را از آن خود کرد و رقیب رسمى بوتوینیک شد.
مسابقه میان آنها به سال ۱۹۵۱ در حالى برگذار شد که بوتوینیک از سال ۱۹۴۱ در هیچ تورنمنتى شرکت نکرده و از تمرینات بدور بود در حالیکه رقیبش بطور مستمر در مسابقات رسمى کشور بازى کرده بود.بعد از کشاکشى چند، برونشتین یک امتیاز جلو افتاد و این در حالى بود که دو بازى باقیمانده بود. اما هم قدرت و هم تکنیک آخر بازیش هر دو در مسابقه بیست و سوم شکست خوردند.
او و شلاختر (که با لاسکر مساوى کرد ) تنها بازیکنانى بودند که در مبارزه بر سر عنوان قهرمانى جهان با حریفانشان مساوى کردند . برونشتین از سال ۱۹۵۱ موفقیتهاى بسیارى در تورنمنتها داشته است. اما آوازه اش بیشتر در مورد تعداد بیشمار بازیهایش است که قدرت و توانائى فوق العاده اى را طلب میکند. یکى از گشایشهاى مورد علاقه وى سیستم قربانى شاه 1.e4 e5 2.f4است که او علیرغم انتقاد و عیبجوئى دیگر استادان شوروى آنرا بکار میبرد. (قبل از مسابقه میان تیمهاى آمریکا و شوروى در سال ۱۹۴۶،بوتوینیک وى را از بکار بردن این گشایش "بى اعتبار" منع کرد ).
اما برونشتین به بازى با این گشایش ادامه داد و مجموعه درخشان پیروزیهایش به همه – از جمله اسپاسکى- ثابت نمود که سیستم قربانى شاه بایستى از موزه قرن نوزدهم بیرون آورده شود.
ویکتور کورچنوی قهرمان شطرنج
ویکتور کورچنوى
ویکتور کورچنوى افکار ورزشکاران ورزشدوست را در همه جا تسخیر کرده است غیر ورزشکاران نیز، وقتى از جریان روىگردانى اش از شوروى و پناهندگى اش به غرب در سال ۱۹۷۶ و انتشار بیوگرافى شخصى اش بنام –شطرنج زندگى من است – که توسط خود او نوشته شده بود مطلع شدند، افکارشان متوجه وى گردید.
او در سن ۴۶ سالگى بر تمام نابرابرى ها و ناملایمات پیروز شد تا بتواند بعنوان کاندید مبارز بر سر عنوان جهانى که یکبار ۲-۵ به کارپف باخته بود در بازى قهرمانى شرکت جوید.کورچنوى مردى با قدرت بدنى زیاد و انرژى فکرى بسیار است. بهرحال هرکسىى در یک سنىى به نقطه اوج خود مىرسد و –همانطور که در مورد اغلب استادان بزرگ اتفاق افتاد – بعد از طى دوران اوج کم کم افول کرده و نهایتاًًً به بازنشستگى مىرسد. اما استعداد کورچنوى، که در همان دوران کودکى خود را نمایان ساخت، سالهاى بسیارى بطول انجامید تا به بلوغ و کمال نهائى برسد.
نخستین اوجش در سال ۱۹۵۴ بود که ۲۳ سال داشت. قبل از آن او اولین تورنمنت بزرگ را در بخارست فتح کرد دومین اوجش در سال ۱۹۶۲ در ۳۱ سالگى، قبل از اولین دستیابى اش به نامزدى عنوان جهانى بود. پیشرفت غیرمنتظره اش به مدارج خیلى بالا در سالهاى ۷۵ -۱۹۷۳ شروع شد و آن زمانى بود که او به عنوان حریف نهائى در مقابل کارپف برگزیده شد.
مقامات رسمى شوروى بطور آشکارى به حریف جوانتر بذل توجه نشان میدادند و کورچنوى که فرد تک روئى بود بطور افزونى توسط اکثریت مجامع شوروى مورد بیمهرى قرار میگرفت. او از این مسائل اولین تاثیر جدى را براى ترک شوروى و اقامت در غرب گرفت. ضمن اینکه در غرب بهتر میتوانست جوایز نقدى مسابقات را تصاحب نماید.
تغیر و تحول در نحوه زندگیش، انرژى از دست رفته را به او بازگرداند چنانچه او تمام این انرژیها را براى دستیابى به آرزوى بزرگش که اثبات خود بعنوان حریفى براى مبارزه با حریفانش در شوروى براى کسب عنوان جهانى کانالیزه کرد. در مسابقات انتخابى سال ۱۹۷۷، پتروسیان، پولوگایوسکى و اسپاسکى را به نحو گیرائى شکست داد و شکست کارپف قهرمان جهان نیز در زمره یکى از همین بازیها بود.
قهرمان ایده آل کورچنوى لاسکر است که بازى او سرشار از حرکتهاى پویا و مالامال از ابتکار در موقعیت هاى مشکل میسازد. این روشى نیست که بازیکنان معمولى بتوانند به آسانى از عهده اش برآیند و در واقع بسیارى از استادان بزرگ مىپذیرند که آنها مراحل تفکر کورچنوى را به سختى درک کرده اند اما موضوعى که از ویژگى هاى کورچنوى است و میتوان از مطالعه بازیهایش آموخت، توانائى او در ترکیب وزیر با مهره هاى کوچکتر در تمام صحنه هاى یک حمله است. یک مثال خوب از این شیوه کورچنوى یک قربانى گشایشى غیر معمول است که حریف را تحت فشار نگهمیدارد و سرانجام دفاعش را مىشکافد.
تیگران پتروسیان قهرمان شطرنج
تیگران پتروسیان ۱۹۸۴-۱۹۲۹
پتروسیان از اهالى ارمنستان و صاحب عنوان قهرمانى جهان از سالهاى ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۹ بود و منتقدان شطرنج نظر چندان خوشى به او نداشتند. او به واسطه فقدان روحیه تهاجمى و انجام تساویهاى کوتاه با حریفانش و روشش دفاع منفى اش مورد نکوهش دیگران قرار داشت. اما باید اذعان داشت که هیچکس بدون داشتن مهارت و استعداد بسیار قهرمان جهان نمیشود و شطرنج پتروسیان نکات آموزنده و مفیدى براى بازیکنان متوسط دارد.
در سنین جوانیش بازیکن پر استعدادى نبود و اعجابى در کارش نداشت و پیشرفت و ترقى اش به آرامى و با استحکام انجام گرفت. از ۲۴ سالگى یک حریف دائمى در مسابقات انتخابى براى قهرمانى جهان بود اما تا سال ۶۲ که توانست جلوتر از کرس و گلر قرار گیرد عنوانى کسب نکرد. در سال ۱۹۶۳ –وقتیکه بوتوینیک به ۵۱ سالگى رسیده بود – به مسابقه بر سر عنوان قهرمانى جهان رسید و استراتژى بردبارانه و استقامت بهترش در نیمه دوم بازیها نقش قاطى در پیروزیش ایفا نمود. پتروسیان تکنیک شطرنجى اش را بر اساس سنت و روش کاپابلانکا و نیمزویچ پایه ریزى نمود.
تکیه بر مانور، ایجاد کنترل بر خانه هاى کلیدى و انتقال به یک آخر بازى حاشیه اى داشت. در محاسباتش دقیق بود و پوزیسیون هاى ساده اى را دوست داشت که در آنها عوامل اتفاقى و تصادفى نقشى نداشته باشد. او ترجیح میداد فقط در حالتى که بردش حتمى بود –نه مثل تال یا برونشتین براى تفکر بهتر – اقدام به قربانى دادن نماید.
بیش از آنکه خود را ملزم به یک تهاجم غافلگیرانه کند ترجیح میداد که به یک برترى مقطعى بسنده کند و موقعیت حریف را آنقدر تحت فشار قرار دهد که فرو ریختن مواضع او بدون هیچ ریسکى امکان پذیر گردد.
این روشى کاملاً حرفه اى و عمل گرایانه است و قابل ذکر است که پتروسیان اولین استاد روس است که سنن و اخلاقیات رسمى شطرنج شوروى را- که همانا روشى شجاعانه و تهاجمى در شطرنج است – مورد انتقاد قرار داد.و ارزش تکنیکى مختص بخود را بعد از شکست اسپاسکى در سال ۱۹۶۶ – اگر چه سه سال بعد از او شکست خورد – به اثبات رساند. اما هدف نهائى این روش پتروسیان آن است که در تورنمنتها بیشتر از آنکه در اندیشه تصاحب جوایز اول باشد در فکر بدست آوردن مکانهاى بالاى مسابقات است. در آغاز و اواسط بازى ضد شطرنج بازى میکند .
و دست از پا خطا نمیکند تا اینکه حریف بردباریش را از دست میدهد و پوزیسیونش را تعضیف مینماید. مفیدترین جنبه بازى پتروسیان براى بازیکنان معمولى. همانا بازیهاى بسته وى است آنجا که فعالیت مهره هاى حریف تعضیف و مسدودشده و حالت دلخواهى از آخر بازى پدید آمده که یک رخ و اسب فعال بر علیه یک رخ و فیل حریف که توسط پیاده هاى خودش منفعل گشته اند به مقابله میپردازند.ابتدا مثالى از تکنیک بسته وى مىآوریم. عملکرد خاص پتروسیان در پوزیسیونهاى بسته اقدام به حمله در هر دو جناح و تاخیر در قلعه رفتن است.
توصیه خوب او در این مورد چنین است "اگر میخواهید یا مجبور هستید،به قلعه بروید اما وقتى فقط توانائى انجام آنرا دارید،قلعه رفتن مناسب نیست."منطق پتروسیان این است که در موقعیتهاى بسته عمل و گشایش خطوط که براى به خطر انداختن شاه حریف صورت میگیرد –در جناحین انجام مىپذیرد. بنابراین توصیه پتروسیان در اینجا برخلاف روش معمولى –که شاه در جستجو نقطه امنى در جناحین است – میباشد.
بنت لارسن قهرمان شطرنج
بنت لارسن -۱۹۳۵
لارسن، اهل دانمارک، براى سالیان دراز یکى از بازیکنان پیشگام اروپا بوده است. اگر چه متوالیاًً رقیب بد شانسى براى قهرمان جهان میباشد. او به ناحق به عنوان یک رقیب ضعیف مشهور شده که علت اصلى آن شکستهاى معروفش از اسپاسکى، که او را به سختى در هم کوبید و فیشر که او با نتیجه ۰-۶ شکست داد، میباشد.
لارسن به راحتى گشایشهاى غیر متداول را مورد استفاده قرار میدهد، و این تنها به خاطر شگفت انگیزى آنها نیست، بلکه به علت این است که او معتقد است این گشایشها اساساً بىعیب و دقیق هستند و از جانب دیگر استادان بزرگ کم اهمیت پنداشته شده اند. بهمین سبب او گشایش برد-1.f4 Bird Opening گشایش فیل
1.e4 e5 2.Bc4 و همچنین آنچه هم اکنون بطور گسترده گشایش لارسن نامیده میشود1.b3 را احیا و مشهور ساخته است بزرگترین نقطه قوت لارسن در وسط بازى و در روش ابداعى خودش است که او را قادر میسازد به نحو سلطه جوایانه اى براى پیروزى مبارزه نماید.
وى گفته است که تاکتیکهاى استاندارد حرفه اى بازى براى کسب پیروزى با مهره سفید، یا یک مساوى با مهره سیاه را دوست ندارد. اگر درصد مساوى هایش کمتر از دیگر رقیبانش است به این خاطر میباشد که به باخت هاى گاه و بیگاه اهمیت نمیدهد. نسبت به اغلب استادان بزرگ، حملات جناحى در بازى او بیشتر وجود دارد و این عمدى است. در حمله جناحى کمتر احتمال هدایت بازى به سمت ساده شدن یا تساوى هست.
اما حمله جناحى در بازیهاى لارسن از طریق هجوم با پیاده ساده انجام نمیگیرد،و به طور معمول با عملیات ترکیبى مهره هاى سنگین صورت مىگیرد.
یکى از ترکیبات مهره اى مورد علاقه او ترکیب وزیر، اسب و پیاده h علیه شاه قلعه رفته است. دیگرى وزیر، رخ و فیل از فواصل دور است.
میخائیل تال قهرمان شطرنج
میخائیل تال -۱۹۳۶
قهرمان جهان در سالهاى ۶۱-۱۹۶۰. میخائیل تال مورد عنایت و توجه بسیارى از خبرگان شطرنج بعنوان یکى از درخشانترین نوابغ فنى در تاریخ بازیها بوده است. تال داراى قدرت فوق العاده محاسبه، حافظه و متصور سازى وضعیتهاى غیرمعمول است.
وقتى بچه هفت ساله اى بود، به کلاس درسى که توسط پدرش – که استاد دانشکده پزشکى بود – اداره میشد رفت و شب هنگام که به خانه برگشت تقریباً کلمه به کلمه درس را تکرار کرد.
تال با نتایج خیره کننده اى از پیروزىها به قهرمانى جهان دست یافت.قهرمانى شوروى را در سالهاى ۱۹۵۷ و ۱۹۵۸ بدست آورد، بلافاصله به پیروزى در مسابقات بین منطقه اى انتخابى براى عنوان جهانى ادامه داد. این تنها نتایج او نبود بلکه سبک و روش جذاب بىپرواى او که تعجب عمومى را برانگیخت، .و همچنین شکستش از بوتوینیک در مسابقه برگشت سال ۱۹۶۱ بود، که ایجاد شوک کرد. فقط بعدها بود که فاش شد تال تنها دو سه هفته بعد از مرخص شدنش از بیمارستان مسابقه را برگذار کرده است. یک بیمارى مزمن کلیه در تمام دوران بازیگریش او را آزرده و مانع اقتدار طولانى تر او در مراجع خیلى بالا شده است.
اشتیاق تال به شطرنج از هر استاد بزرگ دیگرى قدم فراتر نهاده است. او براى روزنامه ها گزارش تهیه میکند، بازیهایش را تفسیر میکند و در زمان بین دورهاى مسابقه و تورنمنت ها در بازى بیلیتز با زمان پنج دقیقه شرکت مىجوید. او را پاگانینى شطرنج نامیده اند و شهرت او براى پیروزى حتى در وضعیتهاى ضعیف، بعلاوه نگاه هیپنوتیزم کننده او بر حریف، سبب شد تا استاد بزرگ آمریکائى بنکو قبل از ملاقات تال در یک تورنمنت کاندیداتورى، عینک تیره به چشمش بزند.
استعداد درخشان تال براى ترکیب مهره ها، به سختى میتواند توسط یک استاد پرقدرت آموخته شود چه برسد به یک بازیکن متوسط.اما درس بزرگى از بازى او مىتوان آموخت.اول، غوطه ور ساختن بازى در پیچیدگى هاى مبهم و نامفهوم اغلب حریفان را ناراحت میکند و یک حمله همراه با قربانى در چنین شرایطى ممکن است کارگر افتد حتى اگر بطور عینى دقیق نباشد.
دوم،همانگونه که آلخین از آن برخوردار بود، میل و خواهش رقابت جویانه از اهمیت والائى برخوردار است.و سوم،تمرین و آزمایش واریانت هاا در بازى سریع.
اگرچه مورد مخالفت بعضى کارشناسان شطرنج نیز قرار دارد- روش علمى مفیدى جهت آمادگى براى مسابقات بزرگ میباشد.
وریس اسپاسکى قهرمان شطرنج
بوریس اسپاسکى -۱۹۳۷
اسپاسکى، از اهالى لنینگراد، بعد از شکست بزرگش در مسابقه بر سر عنوان قهرمانى به بابى فیشر درریکیاویک بسال ۱۹۷۲، مشهورترین بازنده شطرنج شد. در سنین کودکیش از او به عنوان یک اعجوبه نام برده میشد و قبل از آنکه در فینال قهرمانى ملى حضور یافته باشد وى را براى یک تورنمنت بین المللى انتخاب نمودند. این مسابقات در بخارست بسال ۱۹۵۳ بود و اسپاسکى با شکست دادن اسمیسلف بازیکن برجسته اى در جهان (در آنزمان) ورودافسانه اى اش را به جهان اعلام داشت.
اواسط دهه ۱۹۵۰ بسیارى بر این عقیده بودند که اسپاسکى بزودى قهرمان جهان میشود.
اما ضعف عصبى اش باعث شکست وى در بازیهاى حساس قهرمانى شوروى (سالهاى ۱۹۵۸و۱۹۶۱) در طى یک مسابقه در چند سال بعد، بوریس احساسش را در ضمن بازى حساسش با تال در ۱۹۵۸ – جائیکه عنوان قهرمانى شوروى مطرح بود -تشریح کرد:"بازى موقتاً تعطیل و به روز دیگرى موکول شد و من موقعیت خوبى داشتم، اما به واسطه تحلیل زیاد بازى خسته شده بودم و روز بعد بدون تراشیدن ریشم بازى را از سرگرفتم.معمولاً قبل از انجام بازیهاى مهم دوش میگرفتم و بهترین لباسم را مىپوشیدم و سعى مىکردم در بهترین حالت خود باشم. اما آن روز من خیلى خودم را با تجزیه و تحلیل بازى درگیر کرده بودم و وقتى سر میز بازى رسیدم خیلى ژولیده و نامرتب بودم. یادم است تال به من پیشنهاد تساوى داد اما من امتناع کردم.
بعد احساس برترى افول کرد و رشته بازى از دستم خارج شد. حالا من پیشنهاد تساوى دادم و تال امتناع کرد. وقتى به ادامه بازى تن دادم سالن از هیجان منفجر شد، اما من گیج بودم و بسختى مىتوانستم بفهمم که دارد چه اتفاقى می افتد. احساس میکردم دنیا روى سرم خراب میشود. بعد از بازى به خیابان رفتم و مثل یک بچه گریستم.
بحران زندگى شخصى که حوالى سال ۱۹۶۰ گریبانگیر اسپاسکى شد – با مربى قدیمش بهم زد، بخاطر رفتار ناشایستش در بازیهاى المپیک شطرنج دانش آموزان براى یکسال از سفر خارجى محروم شد و از اولین همسرش با گفتن این جمله که:" ما مثل دو فیل با رنگهاى متضاد هستیم" طلاق گرفت-با گرفتن یک مربى جدید (بانداروسکى آرام و منطقى) به آرامش گرایید:
اسپاسکى بالاخره همه موانع را با موفقیت پشت سرگذاشت و در سال ۱۹۶۶ بر سر عنوان قهرمانى جهان رودرروى پتروسیان قرار گرفت اما بگونه اى غیرمنتظره از او شکست خورد. او هنوز به اندازه کافى تکامل نیافته بود که قهرمان جهان شود. اما در سال ۱۹۶۹ در فینال بازیها پتروسیان را قاطعانه شکست داد و شگردى که در این بازى به کار برد بنام تکنیک حمله اسپاسکى نام گرفت- کنترل مرکز، سپس روانه ساختن مهره ها در روى خطوط باز.
هنگامیکه اسپاسکى عنوان قهرمانیش را تثبیت نمود.شطرنج دوستان انتظار شکوفایى دوره جدید و متهورانه اى را داشتند که روش خشک و بیروح پتروسیان به باد فراموشى بسپارد. اما همه با ناامیدى روبرو شدند.
اسپاسکى عنوان جهانى را بارى سنگین یافت و تنها خاطره بیاد ماندنى که از خود بجا گذاشت غلبه اش بر بابى فیشر آمریکایى در مسابقات المپیک شطرنج ۱۹۷۰ بود. هنگامیکه فیشر بالاخره براى جدال بر سر عنوان جهانى تعیین شد (سال ۱۹۷۲) و تهدید به باز پس گرفتن عنوان جهانى کرد،اسپاسکى اغلب بواسطه یک احساس قوى تسلیم گرایانه، افسرده و غمگین بود.
سرانجام عنوان قهرمانى را تسلیم کرد و بدنبال آن جایگاه رفعیش در جامعه شوروى از دست داد، نیز توسط کارپف و کورچنوى از دو سرى مسابقه انتخابى براى عنوان جهانى حذف شد و بالاخره با زن فرانسوى اش –زن سوم- در نزدیکى پاریس خانه نشین گردید.
صحبت از قهرمان جهان که نبوغ و استعدادش هرز رفت کار چندان ساده اى نیست اما ارمغان طبیعى اسپاسکى براى ورزش شطرنج بحدى بود که مىبایست زودتر از اینها قهرمان میشد و آنرا براى مدتى طولانىترى نگه میداشت. در مورد او کمى تنبلى و کمى عدم قاطعیت در بارآورى خردمندانه قرایح موجب واپس ماندگى شد.شاید با فداکارى و صرف انرژیى که تال یا آلخین، بعنوان مثال،براى شطرنج بکار بردند اسپاسکى مىتوانست یکى از بزرگترین قهرمانان جهان باشد.
بابى فیشر قهرمان شطرنج
بابى فیشر -۱۹۴۳
روبرت جى.(بابى) فیشر،جنجالیترین بازیکن همه ادوار،بعد از تصاحب عنوان قهرمانى جهان از اسپاسکى و قبل از محروم شدن از مسابقات و تورنمنتها نام خود را بعنوان یک افسانه زنده در تاریخ شطرنج به ثبت رساند. عنوان جهانى، تایمانوف و لارسن (هر دو از استادان بزرگ جهان) را با نتیجه ۰-۶ و ۰-۶ شکست داد و بر اثر یک غفلت و اشتباه فاحش قبل از غلبه بر قهرمان جهان دو بازى را به وى واگذار نمود.
فیشر شطرنج را در شش سالگى آموخت، اما بزرگترین حادثه براى او- بعنوان یک شطرنجباز جوان – وقتى رخ داد که مادرش تصمیم گرفت که آنها در بروکلین اقامت کنند. زندگى شطرنجى در نیویورک – با کلوپهاى پررونق مانهاتان و مارشال و سالنهاى شطرنج – محیط مساعدى براى یک عده بازیکن شایسته استادى بزرگ ایجاد کرده است و فیشر مهارتهاى شطرنجىاش را با بازیهاى بیلیتز و مطالعه تئوریهاى شطرنج شوروى افزایش میداد. نتیجه این تمرین و ممارست مفرط – که با غفلت و اهمال از کار کلاسیک شطرنجى توام بود – آن شد که در ۱۴ سالگى به مقام قهرمانى مردان ایالات متحده رسید.
فیشر احتمالاًً در آن زمان درست نمیدانست که پله هاى بعدى براى دستیابى به قهرمانى جهان – که در آن زمان در دست بوتوینیک بود – چگونه هستند.در آن دوره او خود را براى تورنمنت انتخابى آماده میکرد و در اولین تلاشش توانست در سن ۱۵ سالگى به مقام جوانترین استاد بزرگ دست یابد.گروه بهم فشرده استادان روس به آسانى رقیب کم تجربه شان را در سال ۱۹۵۹ و ۱۹۶۲ کنار زدند و فیشر سپس تقاضا کرد که سیستم بازیها در مرحله یک هشتم از شکل تورنمنت به یک سرى مسابقه حذفى تغییر کند و این درخواست پذیرفته شد .
تحت این سیستم بود که در سال ۱۹۷۱ توانست رقبایش راشکست داده و بعد از یکسال نیز به اسپاسکى غلبه کند. مردم حتى فیشر را بیشتر از بازى بزرگش علیه اسپاسکى، بخاطر ستیزه جویى و غرابتش بیاد دارند.
مسابقه اش با رشوسکى در ۱۹۶۱ با یک رسوایى و مرافعه جنجالى پایان گرفت و بعد از سر و صدا و اعتراضى که بر سر جدول بازى براه انداخت از شرکت در مسابقات ۱۹۶۷ کناره گرفت. فقط هنگامى که سرمایه گذار انگلیسى ،جیم اسلاتر، جایزه پنجاه هزار پوندى را دو برابر کرد ترغیب شد که براى رودررویى با اسپاسکى عازم ایسلند شود- البته میانجیگرى هنرى کسینجر،وزیر امور خارجه وقت آمریکا نیز بىتاثیر نبود. سرانجام هنگامیکه فدراسیون جهانى شطرنج قانون قبلىاش – که اگر مسابقه ۹-۹ خاتمه پذیرد عنوان قهرمانى همچنان در دست قهرمان سابق باقى خواهد ماند- را تغییر داد و اعلام کرد که برنده کسى است که ده بازى را برنده شود فیشر عنوان قهرمانى را بدون مبارزه به کارپف واگذار نمود.مطالبات رسمى فیشر غیر قابل قبول بودند. وى براى مسابقه در نظر گرفته شده با کارپف و یک مسابقه برگشت با گلیگوریک در ۱۹۷۹ – که صورت نگرفت – یک میلیون دلار یا بیشتر مطالبه کرده بود. علیرغم وجوهى که فیشر بجیب استادان معمولى شطرنج میریخت تضاد شدیدى میان این ارقام و ارقامى که در تورنمنتهاى بین المللى تعیین میشد وجود داشت.
جدا از درخواست پول زیاد، توقعات بسیار فیشر در رابطه با نور سالن، صداى تماشاچیان و جزئیات دیگر بازى نیز وجود داشت ولى همه این بهانه ها دال بر این بود که فیشر در وضعیتى قرار گرفته که ترس از شکست، ترس از بازى در حضور جمع بروى غلبه یافته است. وگرنه چه جز پیروزى بر کاسپارف یا کارپف میتوانست شهرت و آوازه او را افزایش دهد.شاید قوانین رسمى روزى وى را وادار به بازى نماید، اما احتمال بیشتر این است که او نیز بدنبال مورفى استاد بزرگ دیگرى خواهد رفت که شطرنج را در اوج شهرتش کنار گذاشت. اما یک بازیکن معمولى از بابى فیشر چه میتواند بیاموزد؟ ابتدا تمایل به پیروزى.
غریزه کشنده فیشر بر این اساس بود که پوزیسیونهائى را که اغلب استادان به محض رسیدن به آن پیشنهاد تساوى مىدادند ادامه میداد تا به فرصتهایى براى کسب برترى دست پیدا کند. جواب او به یک تقاضاى مساوى سریع این بود "البته که نه" بازى با او مشکل بود، از موقع شروع بازى صورت قوش وار و چشمان تیزبینش را به صفحه میدوخت و بندرت سرش را براى دیدن بازیهاى دیگر بلند میکرد.دستانى بلند داشت و انگشتانى که با آنها مهره هاى مخالف را به هنگام تصرف همچون پرنده اى که شکار را به چنگ گرفته در دست میفشرد.
تمایل به پیروزى وى را قادر میساخت که با رکوردهاى بالا در مقابل حریفانش پیروز شود.همچون آلخین داراى یکنوع تعصب فکرى بود اما برخلاف او، فیشر تا موقعیکه بازیکن فعالى بود سلامتى اش را در حالت خوبى نگهداشت. فیشر دانش عمیقى راجع به خطوط گشایشى تند و تیزى که غالباً قبل از تورنمنتها آنها را تجزیه و تحلیل مىنمود داشت. استراتژىاش در پوزیسیونهاى ساده،آشکارا رسیدن به هدف کاپابلانکا بود. دانش گشایشىاش را خاصه بهنگام بازى با سفید بخوبى بکار میبرد در جائیکه کلاً فضا و کنترل بازى را در دست میگرفت از آن به گونه اى پرقدرت استفاده کرده و حریف را مجبور به دفاع مىنمود تا این که مقاومتش در هم شکسته شود. در فاصله سالهاى ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۰ در وضعیت کناره گیرى بود اما هنگامیکه در" مسابقه قرن " از نو حضور یافت به یکباره بازى جانانه اى انجام داد.
یکى از دلایل علاقه مردم به فیشر توانایى فوق العاده اش در خلق بازیهاى هیجان انگیز در مهمترین مقاطع مسابقه بود. این اتفاق به هنگامى که او دوباره در یکسال بعد با پتروسیان در آرژانتین رودررو شد اتفاق افتاد همانطور که فیشر در مسابقات جلو میرفت، جمعیت نیز افزایش مییافت و ازدحام تماشاچیان براى دیدن جدال استادان بزرگ افزون بر ۱۰۰۰۰ نفر مىشد.فیشر با ارائه یکى از بهترین بازیهاى عمرش به آن همه اشتیاق مردم پاسخ داد.
آناتولى کارپف قهرمان شطرنج
آناتولى کارپف
کارپف، قهرمان جهان از ۱۹۷۵ تا ۱۹۸۵، بازیکنى است که دوران شطرنجىاش از آموزش حرکات تا کسب عنوان قهرمانى جهان – که توام با سختى یک مانع جدى بود- متوالیاً تحول یافت. کارپف شطرنج را در چهار سالگى یاد گرفت و اگر چه دور از شهرهاى مرکزى شوروى زندگى میکرد شهر کوچک زلاتست در اورال به سرعت پیشرفت کرد و در یازده سالگى نامزد عنوان استادى شد و زیر نظر بوتوینیک تعلیمات ویژه اى را فرا گرفت اولین پیروزى بین المللىاش در ۱۵ سالگى، تقریباً بگونه اى تصادفى روى داد، روسها فکر میکردند که دعوت به چکسلواکى براى یک مسابقه جوانان (زیر ۲۰ سال) است.
به این ترتیب کارپف براى تصاحب مقام قهرمانى زیر ۲۰ سال جهان، عنوان استادى بزرگ و بدست آوردن مکانى در سرى مسابقات ۷۵-۱۹۷۲ براى تعیین حریف فیشر جلو رفت. در اولین تلاشش اسپاسکى و کورچنوى را شکست داد و به واسطه عدم حضور فیشر در مسابقه فینال، موفق به کسب عنوان قهرمانى جهان شد و رکورد جوائز نخست وى (به عنوان قهرمان جهان) در تورنمنتها به حدى است که شهرت تمام قهرمانان قبلى را تحت الشعاع قرار میدهد. شیوه او یادآور تکنیک کاپابلانکا – با ظرافتى بمراتب بهتر از فیشر – میباشد به عکس آمریکاییها او در هر موقعیتى تمایل به ادامه بازى تا به آخر را ندارد و به هنگام بازى با مهره سیاه پیشنهاد تساوى را زود هنگام مىپذیرد.
به استثناى مرحله فینال سال ۱۹۷۸ (مسابقه براى دفاع براى عنوان قهرمانى) علیه کورچنوى، کارپف در اوج مرحله خستگى و طاقت فرسایى بازىاش، یکى از سر سخت ترین استادان براى شکست دادن حریف بود. بندرت پیش میاید که در هر دوره مسابقه اى بیش از یک بازى را به حریف واگذار کند.
حریف بود.حریف قدیمى کارپف، ویکتور کورچنوى در جایى گفته است که قهرمان جهان همچون ماهى سرد کامپیوتر مانندى است و در برخورد با خارجىها یکنوع احساس دورى و جدائى در طرف مقابلش بر جاى میگذارد.
در ظاهر به نظر میرسد که به واسطه فشار تورنمنتها دچار ضعف و سستى شده باشد اما نتایج مسابقاتش عکس اینرا نشان مىدهد. او به عنوان قهرمان بر بهترین بازیکنان جهان غلبه یافته و در شمار بزرگترین استادان جهان – لاسکر، کاپابلانکا، آلخین،بوتوینیک و فیشر محسوب میگردد. در زندگى خصوصى، کارپف مرد مرموزى است.تمبر جمع آورى مىکند و رساله اى در باب "مشکلات و مسایل فعالیتهاى فراغتى (آزاد)"براى دانشگاه لینگراد نوشته است.
در تابستان ۱۹۷۹ ازدواج کرد اما همسرش در همان دوره اى که مقام قهرمانیش از جانب کاسپارف مورد تهدید قرار گرفته بود وى را ترک نمود. کارپف در شوروى یک قهرمان ملى است و در ۱۹۷۸ (یکسال بعد از پیروزى بر کورچنوى) به عنوان مرد سال ورزش شوروى برگزیده شد و از دست برژنف جایزه گرفت.
یک بازیکن معمولى از شطرنج کارپف چه میتواند بیاموزد؟ نخست، مهارت او در روش روى لوپز. همچون کاپابلانکا و فیشر – که این سیستم گشایشى مورد دلخواه آنها نیز بود – کارپف به ظرافتهاى این شیوه دلبستگى داشته و آنرا در پى بدست آوردن امتیازهاى بالا در مسابقات (به هنگام بازى با مهره سفید) به کار میگیرد. در بازى شطرنج این خیلى مهم است که به گنجینه اى از واریانتهاى مختلف گشایشى – که به آنها خوب مسلط باشیم –مجهز باشیم تا از شانس بیشترى در بازى برخوردار شویم. روش کارپف در بکارگیرى سیستم روى تکنیک "عنکبوت" نامیده شده است. در بازى سعى بر کنترل فضاى جناح وزیر و بازى در جناح شاه دارد و هدف کلىاش محروم کردن حریف از خانه هاى مفید، محدود نمودن تحرک مهره هاى حریف و سپس نفوذ به هر یک از دو جناح میباشد.اغلب نتیجه آنست که زنجیره پیاده هآى کارپف کنترل صحنه را بدست میگیرند.
دومین ویژگى ممتاز کارپف که مىتواند راهنماى بازیکنان باشد قدرت او در آخر بازى است. در طى یک مصاحبه در لندن بسال ۱۹۷۲، گروهى از بازیکنان باشگاهى از وى پرسیدند براى بهبود و پیشرفت شطرنج چکار باید بکنیم؟ ما سیستمهاى گشایشى را به مقدار زیاد مطالعه میکنیم،و تمریناتمان نیز مرتب و منظم است، اما زیاد به روشهاى آخر بازى تسلط نداریم . کارپف در جواب گفت: عکس آن را مطالعه کنید، شیوه هاى آخر بازى را مطالعه کنید!
کارپف همچون فیشر تخصص بالایىى در اجراى آخر بازى رخ و فیل علیه رخ واسب دارد. اما در این زمینه تعصب ندارد و هنگامیکه مناسب تشخیص دهد از اسب و رخ علیه فیل و رخ استفاده میکند. در مونترال سال ۱۹۷۹ درجریان یکى از مشکلترین تورنمنتها – که جوائز ۵۰۰۰۰ پوندى و ۱۲۵۰۰ پوندى بدنبال داشت - کارپف با تال به مقام اول رسیدند. در این تورنمنت کارپف در طول یک بازى، نخست تفوق فیل علیه اسب را نشان داد و سپس برترى اسب علیه فیل را به نمایش گذارد.
سومین و بویژه مهمترین درسى که میتوان از کارپف آموخت ارزش و اهمیت جدیت و نظم پیگیر در مطالعه شطرنج میباشد. او دو ساعت در روز بازى میکند حتى مواقعى که در جریان رقابت و مبارزه در تورنمنتى نیست، بازیهاى حریفان بالقوه اش را تحلیل میکند، براى یافتن روشهاى گشایشى بهتر به تفحص می پردازد و ابداعات جدید را در تجربه می آزماید.
شکى نیست که وى به عنوان یکى از بزرگترین بازیکنان همه دوران در خاطره ها باقى خواهد ماند.
تونى مایلز قهرمان شطرنج
تونى مایلز
تونى مایلز، اولین استاد بزرگ انگلیسى، الهام بخش نسلى از بازیکنان جوان انگلیسى براى کسب عنوان قهرمانى تیمى و انفرادى بوده است. او یک بازیکن حرفه اى موفق و استوار است که تقریباً در تمام تورنمنتهاى سراسر جهان بازى مىکند و رکوردى عالى در مقابل اغلب شطرنجبازان روس بجز کارپف داشته است.
مایلز شطرنج را در ۵ سالگى آموخت اما خیلى به کندى پیشرفت کرد. حتى وقتیکه برنده جایزه قهرمانى مسابقات زیر چهارده سالان انگلیس شد مشخصه ویژه اى را که نشانگر استعداد خارق العاده اى باشد نشان نداد. اما هنگامیکه هنوز در سنین زیر بیست سال قرار داشت برنده یک جایزه بین المللى جوانان در فرانسه شد و در میدلند به برترى دست یافت.
راى داوران بر آن شد که انگلیس را به مسابقات قهرمانى جوانان ۱۹۷۳ دعوت کردند و تونى مایلز و مایکل استین از امیدهاى اول این مسابقات بودند.مایلز در این مسابقات به مدال نقره دست یافت و در پشت سر بلیاوسکى از شوروى قرار گرفت ولى در همانجا تصمیم گرفت که مدال طلاى سال بعد را از آن خود کند.
در مسابقات قهرمانى دانشجویان سال بعد در مانیل آشکارا بهترین بازیکن بود. با قاطعیت حریف شوروى را در یک بازى درخشان شکست داد و علاوه بر قهرمانى به کسب عنوان استادى بین المللى نیز نائل شد.
دو سال بعد از قهرمانى بین المللى جوانان به مقام استادى بزرگ ارتقا یافت. سپس اظهار داشت که "تنها چیزى که باقى مانده است رودررو شدن با کارپف است" و در سال ۱۹۷۷ چیزى نمانده بود که بعنوان حریف اصلى غربى وى شناخته شود.
و اگر چه کارپف را دو بار در بازیهاى انفرادى در اسکارا سال ۱۹۸۰ و مسابقات بى.بى.سى ۱۹۸۳ شکست داد اما در نا امیدى رسیدن به دوره فعال و اوج جهت حضور در مسابقه بر سر عنوان قهرمانى دست و پا مى زد. در ۱۹۸۶ مایلز در یک سرى بازى معمولى رو در روى کاسپارف قرار گرفت اما با نتیجه خرد کننده ۵/۰ در مقابل ۵/۵ از وى شکست خورد.پس از بازى با او اظهار کرد "فکر میکردم با قهرمان جهان مبارزه میکنم نه با یک هیولاى ۲۲ چشم که همه چیز را در نظر دارد " و این گفته جزیى از فرهنگ شطرنج شده است.
اما یک بازیکن از مایلز چه میتواند بیاموزد؟ بالاتر از هر چیز یک راه عملى براى دست یافتن به پیروزى. در اوایل به گشایش1.e4 علاقمند بود عادت داشتن شکل تند و تیزى از دفاع سیسیلى را با g6,c5 بکار ببرد اما چند شکست سنگین از حریفانش وى را متقاعد کرد که باید به مجموعه بیشترى از گشایشها مجهز باشد تا بتواند برعلیه حریفان کمى ضعیفتر بدون هیچ ریسکى مبارزه کند. گشایشهاى حاضر و آماده براى بازیکنانى که چنین روشهایى را برگزیده اند سیستم انگلیسى و گشایش غیر مشخص 1,Nf3 میباشد.
مایلز استفاده زیادى از اینگونه سیستمها مینماید و در همان زمان ایده هاى خاص خود را در گشایشها اجرا میکند.
جایزه نخست مایلز در تیلبورگ ۱۹۸۴ بعنوان بهترین نتیجه اى که انگلیسها در تورنمنتها داشته اند ارزیابى شد و از لحاظ طبقه بندى جهان در رده چهاردهم بود و امتیاز برجسته اش (۲۷۷۰) در سطح قهرمانى جهان بود.
کمى بعد جان نان امتیاز بالاتر ۲۸۰۰ را تصاحب نمود – اگر چه آنرا در المپیکهاى شطرنج تیمى در سالونیکا بدست آورده بود. در تیلبورگ، مایلز با امتیاز ۱۱/۸ بر حریفانش غلبه یافت. پنج بازى در یک ردیف را برد، سه آلمانى را شکست داد و پورتیش و اسمیسلف، نامزدهاى عنوان قهرمانى را ناکام گذاشت. این پیروزى مهمتر از رقابت اصلى اش براى کسب مقام مرد شماره ۱ اروپاى غربى بود.
یکسال بعد، در تیلبورگ ۱۹۸۵ بطریقى غیر عادى اول شد. با شروعى ضعیف آغاز کرد بعد کمرش آسیب دید و روى میز انتظاربیمارستان به بازیها ادامه داد. عده اى را شکست داد، حریفانش در مورد میز اعتراض کردند اما داوران اعلام کردند که احتیاجى به نشستن آنها در پشت میز بیمارستان نیست. یک استاد بزرگ بازى را بطور همزمان در محل دیگرى انجام داد نفر دوم روى یک صفحه جداگانه بازى کرد و سومى با حرکات مضحکى به یک تساوى تن در داد.
تکنیک دیگر مایلز امتناع از بازى با گشایشهاى فرعى و دست دوم است. انجام مسابقه در سطح بین المللى یعنى بالغ بر ده ساعت کار طاقت فرسا در روز، و اغلب کارشناسان ترجیح مىدهند که بازیهاى بیشتر اما کوتاه ترى را که انرژى فکرى کمترى را طلب مىکند انجام دهند.
ساده ترین راه دستیابى به آن تساویهاى سریع است که در مسابقات جهانى رخ میدهد. اما این کار فقط نیم امتیاز نصیب طرفین میکند و بازیکنى که به رده هاى بالا چشم دوخته است بایستى که قادر باشد که حریفان ضعیفتز را بدون زحمت زیاد شکست دهد.
سال ۱۹۸۰ بعنوان نقطه عطفى در زندگى مایلز بشمار مىرود چرا که وى براى اولین بار کارپف،قهرمان جهان را شکست داد و اولین حرکت گشایشىاش بقدرى نا مانوس و عجیب بود که نامى نداشت. مجلات شطرنج شوروى هفته ها درگیر این مسئله بودند که چگونه می توانند خود را راضى به چاپ این حرکت کنند.
گری کیمویچ کاسپارف نام آور شطرنج
کاسپاروف، گری
( ملیت:روسیه قرن:20)
گری کیمویچ کاسپارف (به روسی : Га́рри Ки́мович Каспа́ров ) قهرمان شطرنج جهان ( ۲۰۰۰ - ۱۹۸۵) در ۱۳ آوریل ۱۹۶۳ در باکو از پدری یهودی و مادری ارمنی به دنیا آمد. او در ۱۹۸۰ به عنوان استاد بزرگی دست یافت، ۵ سال بعد با غلبه بر آناتولی کارپف قهرمان شطرنج جهان شد و تا سال ۱۹۹۳ هنگامی که به دلیل اختلاف با فدراسیون جهانی شطرنج (فیده ) مسابقه فینال قهرمانی جهان را با نایجل شورت استاد بزرگ انگلیسی خارج از حمایت فیده برگزار کرد این عنوان را در اختیار داشت.
پس از آن نیز تا هنگام شکست سال ۲۰۰۰ از ولادیمیر کرامنیک دنیای شطرنج او را قهرمان واقعی این ورزش می‌شناخت.کاسپارف روز ۱۰ مارس ۲۰۰۵ کناره گیری خود را از شطرنج حرفه‌ای اعلام کرد و وارد فعالیتهای سیاسی شد. کودکی و نوجوانی گری در ۷ سالگی پدر خود رااز دست داد و پس از آن نام خانوادگی او از واینشتین (Vajnshtejn) به نام خانوادگی مادرش، کاسپارُف (روسی شده، کاسپاریان) بدل شد.
نیگل شورت قهرمان شطرنج
نیگل شورت
نیگل شورت قابلیتهایش در سن ۱۴ سالگى برتر از کاسپارف بود و در این رابطه شاید فقط قابل مقایسه با فیشر و مکینگ – کسانى که قهرمان ملى بودند و در آن سن توانایى مبارزه در سطح جهانى را داشتند- باشد.شورت در ۱۴ سالگى براى تصاحب مقام قهرمانى انگلستان عزم کرد و ناکام شد. درست چند ماه قبل از این مسابقات موفق به اخذ عنوان استاد بین المللى شده بود.
یکى از خصوصیات بارز نیگل شورت- که همه را شگفت زده میکند- آن است که وى جوانى عادى با رفتارى طبیعى و به دور از دمدمى مزاجى و تناقض گویىهایى است که مردم به همه شطرنجبازان برجسته – و از جمله فیشر – منتسب میکنند. شگفتى دیگر او مهارت بسیارش در پهنه موسیقى است.
نیگل داراى غریزه طبیعى پیروى از اصول شطرنج است و همین موضوع پیشرفت سریع او را در شرایطى تضمین میکند اما شانس دیگر او این بود که در خانواده اى متولد شده است که منتهى سعى خود را در کمک به او جهت انجام تمرینات منظم و همچنین شرکت مستمرش در مسابقات و تورنمنتها مبذول میکردند.
در سن نه سالگى به یک تورنمنت مربیگرى گروهى از جوانان کشور معرفى شد و قادر بود براحتى با افراد بزرگتر از خودش بازى کند.قبل از آنکه برنامه شکوفایى استعدادها آغاز شود خیلى کم پیش میامد که بچه هاى نه ساله انگلیسى با افراد خارج از گروه سنى خودشان بازى کنند اما اکنون ما براى این رقابتهاى سنگین کودکان بر علیه جوانان و حتى افراد مسن ارزش قائلیم.
در بهار ۱۹۶۵ شورت بعد از پیوستن به این گروه از جوانان توانست با موفقیت در مسابقات سالانه جرسى به رقابت بپردازد.یکى از خصوصیات اولیه نیگل که وى را از دیگر جوانان تیز هوش جدا میکرد اعتماد به نفس و صلابتش بود. در جرسى او یک رخ در آخر بازى از دست داد و پیتر کلارک (استاد) به وى مسیرى متفاوت را پیشنهاد کرد.
نیگل به این توصیه وى عمل نکرد و طرح خودش را به اجرا گذاشت.این عکس العملى طبیعى از جانب کارشناسى مجرب بود اما اتکا به نفس این جوان ده ساله غیر عادى بود وقتى یازده ساله شد از اکثر تیزهوشان دیگر جلو افتاد و براى فینال قهرمانى مردان انگلیس انتخاب شد و دکتر جاناتان را که رکورددار دهسال قهرمانى کشور بود را شکست داد.
این ویژگى اعجوبه هاى شطرنج است که معمولاً عملکرد خود را روى مقاصد استراتژیک شطرنج متمرکز میکنند، کارهاى ساده خوبى را میتوانند انجام دهند و در آخر بازى قوى میباشند.
بعد از حضور نوید بخش در بازیهاى قهرمانى انگلیس ،نیگل شورت همراه با چند شکست به پیشرفت خود ادامه داد.درسن ۱۲ سالگى در اولین حضورش در مسابقات بین المللى (بازیهاى۱۹۸۷ آئورونسون) موفق به کسب ۵/۵ امتیاز از ۱۰ امتیاز شد و تنها در مقابل بازیکنان برجسته شکست خورد.
در دومین حضورش در مسابقات قهرمانى انگلیس در نیمه راه قهرمانى متوقف شد و سپس مدالهاى نقره و برنز مسابقات قهرمانى زیر ۱۷ سال را در سالهاى بعد تصاحب کرد- در این مسابقات او یکى از جوانترین بازیکنان بود. در واقع او نتوانست مدال طلا را کسب کند اما کاسپارف نیز همچون او ناکام ماند.
در اواخر ۱۹۷۸ و اوایل ۱۹۷۹ روند پیشرفت نیگل به کندى گرایید،بعد ناگهان در طى چند ماه از سطح استاد ملى به درجه استاد بین المللى ارتقا یافت.
مدیران موسسه جنوا براى اعلام رسمى موضوع، وى را به سویس دعوت نمودند. در استانه چهارده سالگى به نان (استاد بزرگ ) باخت. کمتر کسى میتوانست چنین چیزى را حدس بزند براى آنکه او ۵ حریف سویسىاش را شکست داده بود و در فینال نیز مرد شماره یک فرانسه (در مسابقات تیمى قهرمانى جهان ۱۹۷۶) را مغلوب کرده بود.پیروزى بر پریسمان برایش یک جایزه ۳۵۰۰ فرانکى معادل ۱۰۰۰ پوند به ارمغان آورد. در بازى قاطعش با وى نشانه هایى از شیوه اولیه کاپابلانکا – نظم و ترتیب ، سرعت، گسترش و ترکیباتى کوچک براى تحکیم برترى استراتژیک به چشم مىخورد.
شورت با تاکید و اهمیتى که به کنترل فضاى صحنه و بازى استراتژیک کلاسیک میدهد بیش از آنکه به روش لاسکر، تال و کورچنوى –تاکتیکى، پیچیده، روانشناسانه و مقابله جوایانه – عمل کند پیرو شیوه مورفى، کاپابلانکا، فیشر و کارپف است.همچون بسیارى از کلاسیکها علاقمند بازى با 1.e4 و روش روى لوپز و دفاع فرانسوى مىباشد. کاپابلانکا و کارپف بعضى از اوقات از بازى با مهره سیاه امتناع کرده ، بازى را مساوى میکردند و نیروى اصلىاشان را براى بازى با مهره سفید نگه می داشتند در حالى که شورت به هنگام بازى با مهره سیاه به روش کورچنوى از واریانت وینا و در دفاع فرانسوى
1. e4 e6
2. d4 d5
3. Nc3 BB4
به عنوان یک سلاح مقابله جویانه استفاده میکرد.در مسابقات بین المللى ۸۰-۱۹۷۹ هستینگز ،نیگل شورت به اتکاى استعداد برجسته اش درخشش قاطعى از خود نشان داد. چهار استاد بزرگ – از جمله اندرسون سوئدى، برنده قبلى تورنمنت – را شکست داد. مسائله مهم نتیجه اى که بدست آورد نبود بلکه چگونگى پیروزیهایش بود که همه کارشناسان را تحت تاثیر قرار داد.
ترقى وپیشرفت شورت همچنان تدوام داشت. در سن ۱۸ سالگى عنوان استاد بزرگ را اخذ کرد و در ۲۱ سالگى در رده ده نفر اول جهان محسوب شد.نتایجى که در مسابقات ۱۹۸۶ و ۱۹۸۷ بدست آورد مسائله انتخاب وى بعنوان بهترین بازیکن غربى رقیب کارپف و کاسپارف را افزایش داد.
در ۱۹۷۸ قویترین استاد بزرگ تورنمنتهاى ویجک آتورىوریکیاویک را شکست داد.مسئولین شطرنج شهر لندن وى را براى شش بازى سریع با کاسپارف مورد حمایت مالى قرار دادند.شورت بهتر از همه دیگر حریفان کاسپارف در مینى مسابقه بازى کرد و با نتیجه ۲-۴ از قهرمان شوروى شکست خورد. درخشش شورت در اوایل ۱۹۷۸ در یک بازى جالب با تیمان به حد اعلى رسید.
مختصری از الکساندر موروزویچ شطرنج باز معروف
مختصری از الکساندر موروزویچ!
مختصری از الکساندر موروزویچ!
متولد 18 جولای 1977 میلادی است. در فهرست ریتینگ مارس 2010 او با درجه 2715 در میان 24 بازیکن قوی جهان قرار گرفت. اگر چه او در فهرست های قبلی تا رده دوم جهان نیز صعود کرده بود.
موروزویچ برای تقریباً یک دهه جزء بهترین بازیکنان جهان است. او به خاطر برگزیدن شروع بازی های غیر معمول مشهور است.
برای مثال دفاع چیگورین (d4 d5 2.c4 Nc6) و اخیراٌ گامبی آلبین (d4 d5 2. C4 e5)، که هر دو سیستم به سختی در سطح بالا بازی می شوند. او وضعیت های پیچیده را بیشتر از پوزیسیون های آرام و مطمئن ترجیح می دهد. سبک تماشایی و دیدنی و مساوی های کم باعث شده طرفداران زیادی را به خود جذب کند. او همیشه به دنبال برد است.
در میان نتایج خوب او می توان به: کسب 7.5 امتیاز از 10 بازی در المپیاد سال 2000 و گرفتن مدال برنز میز 2 با performance بیش از 2800 و کسب 7 از 11 امتیاز در المپیاد سال 2002، مقام اول کلی در مسابقات آمبر سالهای 2002، 2004 (مشترک با کرامنیک)، 2006 (مشترک با آناند)، مقام اول در مسابقات Biel برای سه بار در سالهای 2003،2004،2006 و دوبار قهرمانی روسیه ( 2007،1998) اشاره کرد.
اولین پیروزی مهم او در بین المللی 1994 در لندن رقم خورد که تنها 17 سال داشت و توانست 9.5 امتیاز از 10 بازی را کسب کند در سال 1994 او مسابقات Pamplona را نیز فتح کرد، پیروزی که در سال 1998 تکرار شد.
در 1997 موروزویچ در مسابقات جوانان جهان جزء بهترین ها بود ولی در بازی که موکول به وقت دیگری شد از بازیکن معروف آمریکایی "تال شاکد" شکست خورد. در همان سال موروزویچ به مسابقات قهرمانی فیده دعوت شد. در دور اول اسمیسلوف قهرمان اسبق جهان را حذف کرد ولی در دور دوم مغلوب Lambit oll شد و حذف شد.
در سال 1999 موروزویچ اولین سوپر تورنمنت خودش را در سارایوو-بوسنی بازی کرد و با 5.5 امتیاز از 9 بازی چهارم شد.
در شروع سال 2000 میلادی موروزویچ به مسابقات wijk on zee دعوت شد و با 5 امتیاز از 14 بازی به کار خود خاتمه داد. این جدول توسط کاسپاروف که بالاتر از کرامنیک، آناند و لکو قرار گرفت، فتح شد.
در همان سال او به مسابقات فیده دعوت شد که در New delhi برگزار می شد. دور اول را با موفقیت شروع کرد. دور دوم Milos را با نتیجه 2 بر 0 شکست داد. دور سوم Vladimirov را با 1.5 بر 0.5 حذف کرد ولی در دور بعد توسط تکاچیف حذف شد.
در قهرمانی فیده سال 2001 که در وطنش مسکو برگزار می شد، zeliavak، Sasikiran و Gurevich را حذف کرد ولی در دور چهارم tie break مغلوب قهرمان مسابقات Ponomariov شد.
در سپتامبر 2005 موروزویچ باز هم در قهرمانی فیده که در سن لوئیس برگزار می شد شرکت کرد بعد از توپالف، آناند و لکو چهارم شد.
در دسامبر 2006 او جدول قوی ciudad de Pamplona را با 6 امتیاز از 7 بازی و با performance 2951 فتح کرد. همچنین با مگنوس کارلسن مشترکاً پشت سر آناند در مسابقات لینارس 2007 قرار گرفت.
نتیجه عالی سن لوئیس او را به مسابقات قهرمانی جهان برد. در آن مسابقات او با 6 امتیاز از 14 بازی در مقام ششم قرار گرفت. او تنها کسی بود که تنها باخت کرامنیک را در سال 2007 رقم زد!
در دسامبر 2007 قهرمانی روسیه را فتح کرد در حالیکه 6 پیروزی پیاپی داشت.
در ژوئن 2008 تورنمنت بوسنی را با 1.5 امتیاز اختلاف نسبت به نفر دوم فتح کرد.
در آگوست 2008 در مسابقات یاد بود تال در رده دوم تا پنجم قرار گرفت در حالیکه در دورهای آغازین صدرنشین بود.
مسابقات تیمی:
موروزویچ موفقیت های زیادی را در بازی های تیمی کسب کرده است: در المپیاد او مدال طلا را با تیم روسیه برای 3 بار (1998، 2000، 2002) کسب کرد. یک مدال نقره (2004) و یک برنز( 1994). او همچنین مدال طلای مسابقات تیمی جهان را در سال 2005 کسب کرد. در آخر او همچنین دو مدال طلای مسابقات قهرمانی تیمی اروپا را کسب کرده است.( 2003، 2007)
مسابقات چشم بسته:
موروزویچ را به جرات می توان یکی از بهترین بازیکنان چشم بسته جهان به حساب آورد. او این را در مسابقات اخیر بارها تکرار کرده است:
مقام اول 9 از 11 بازی در سال 2002
مقام دوم 7 از 11 بازی در سال 2003
مقام اول 8.5 از 11 بازی در سال 2004
مقام دوم 6 از 11 بازی در سال 2005
مقام اول 9.5 از 11 بازی در سال 2006
مقام دوم 7 از 11 بازی در سال 2007
مقام اول 6 از 11 بازی در سال 2008
مقام چهارم 6.5 از 11 بازی در سال 2009
لازم به ذکر است که بهترین ریتینگ او 2788 بوده است.